Ողջոյն տանջանքի դէմ աննկուն մնացողներուն

Այսպէս է դրուած կարգն աշխարհի, մարդ արարածը պտտի տառապի։ Պիտի տառապի բուռ մը հացի համար, պիտի տառապի պուտ մը ջուրի համար, պիտի տառապի շունչ մը օդի հա­մար։ Այսպէս ճշդած են կար­գը եւ շատ քի­չեր միայն կը հա­մար­ձա­կին այդ կար­գին դէմ առար­կել։ Օրի­նակի հա­մար՝ Հնդկաս­տա­նի աղ­քատնե­րը ի գին բո­լոր զրկանքնե­րու կը մեր­ժեն այդ պար­տադրան­քը։ Չեն խպնիր մու­րա­լէ, այլ ընդհա­կառակ իրենց որ­դեգրած այդ ճա­նապար­հով յար­գանքի ու հա­մակ­րանքի կը տի­րանան ըն­կե­րու­թեան մէջ։ Միտ­քեր՝ որոնք կու գան կ՚անցնին մեր մտա­ծողու­թե­նէն իրենց ետին թո­ղելով ան­պա­տաս­խան բազ­մա­թիւ հար­ցումներ։ Թե­րեւս մարդ արա­րածը աշ­խա­տելու դա­տապար­տող ամե­նակա­րեւոր գոր­ծօննե­րէն մէկն է անոր հա­ւաքե­լու, կու­տա­կելու նկատ­մամբ ստեղ­ծած ցան­կութիւ­նը։ Բայց պատ­ճա­ռը ինչ որ ըլ­լայ ար­դիւնքը նոյնն է, գե­րու­թեամբ կ՚աւար­տենք մե­զի շնոր­հո­ւած կեան­քը։ Իսկ ար­դեօք կա­րելի՞ է այդ ծու­ղա­կէն հա­ւաքա­բար դուրս ել­լել։ Ինչպէս կրնանք կար­ծել, երբ աշ­խարհի երե­սին շա­տերու հա­մար մե­ծագոյն մղձա­ւանջն է աշ­խա­տազրկու­թիւնը։ Մար­դիկ շատ հասկնա­լի պատ­ճառնե­րով սար­սա­փի կը մատ­նո­ւին, երբ յան­կարծ կորսնցնեն իրենց սո­վորա­կան աշ­խա­տան­քը։ Գի­տեն թէ այդ աշ­խա­տան­քով կը կե­ղեքո­ւին։ Ու­րիշներ կը շա­հագոր­ծեն իրենց ար­դար ճակ­տի քրտին­քը։ Եւ գի­տեն որ աշ­խա­տան­քով հարստա­նալը սուտ խոս­տում մըն է։ Սուտ մը, որուն պի­տի հա­ւատան միայն ու միայն չա­փազանց միամիտ­նե­րը։ Մեծ հարստու­թիւննե­րը կը գո­յանան ո՛չ թէ աշ­խա­տան­քով, այլ աշ­խա­տողին ճակ­տեքրտին­քը կե­ղեքե­լով։ Նոյ­նիսկ եթէ քիչ մը աւե­լի մտմտանք այս նիւ­թի վրայ դիւ­րաւ կրնանք հա­մոզո­ւիլ թէ կեան­քը աշ­խա­տանք ու­նե­ցողի հա­մար աւե­լի տա­նելի է, քան չա­րաչար աշ­խա­տողին։ Սա­կայն կ՚երե­ւի թէ հար­ցը աշ­խա­տել կամ չաշ­խա­տելէն շատ աւե­լի խոր եռանգներ ալ ու­նի։ Թե­րեւս ալ աշ­խա­տան­քը սահ­մա­նուած չէ միայն ու միայն ամե­նօրեայ ապ­րուստի հո­գերով։ Թե­րեւս ալ մար­դուն ի սկզբա­նէ թե­լադ­րո­ւած է ստեղ­ծել, ստեղ­ծա­գոր­ծել ամէն գի­նով։

Այս սիւ­նա­կի վրայ քա­նի քա­նի ան­գամներ յի­շած եմ Պա­րոյր Սե­ւակի քեր­թո­ւածը, որ կը խօ­սի աշ­խարհը շա­լակած տա­նող­նե­րու եւ աշ­խարհի շա­լակը ելլող­նե­րու մա­սին։ Օրի­նակ բե­րենք լրագ­րութեան աս­պա­րէզէն։ Այդ աս­պա­րէզը, թէ աշ­խարհին շա­լակը ել­լե­լու եւ թէ աշ­խարհը շա­լակած տա­նելու առի­թը կ՚ընդձե­ռէ իր գործիչներուն։ Ներ­կայ դրու­թիւնով եթէ յօ­ժարիս իշ­խա­նու­թեան փո­ղը հնչեց­նել ,ամէն ինչ կար­գին է։ Ոչ մէկ դժո­ւարու­թիւն, ոչ մէկ խոչնդոտ։ Բայց եթէ հա­մար­ձա­կիս իրա­ւացի տե­սած­նե­րուդ մա­սին անդրա­դառ­նա­լու, անի­րաւու­թիւննե­րու դէմ պայ­քա­րելու, այն ատեն տան­ջանքնե­րէ տան­ջանք ըն­տի­րէ քե­զի հա­մար։

Այս բո­լորը մտա­բերե­ցի, երբ կար­դա­ցի թէ Թուրքիոյ իշ­խա­նու­թիւննե­րը Մի­ջազ­գա­յին ոս­տի­կանու­թեան դի­մում կա­տարած են ծա­նօթ հա­սարա­կական գոր­ծիչ եւ մտա­ւորա­կան Ռա­կըպ Զա­րաքօ­լուն ձեր­բա­կալե­լու եւ Թուրքիոյ իշ­խա­նու­թիւննե­րուն յանձնե­լու հա­մար։ Իս­կոյն մտա­բերե­ցի Գեր­մա­նիոյ վար­չա­պետ Մեր­քե­լի այս մա­սին ու­նե­ցած առար­կութիւ­նը։ Ան յստա­կօրէն ըսած էր թէ չենք կրնար ար­տօ­նել, որ Թուրքիա չա­րաշա­հի հա­մաշ­խարհա­յին կազ­մա­կեր­պութիւննե­րը։ Ան­շուշտ ոչ ոք չէր հար­ցուցած, թէ «չէք ար­տօ­ներ եւ ի՞նչ կ՚ընէք տի­կին Մեր­քել։ Ո՞ր եղա­նակով ար­գելք կրնաք ըլ­լալ այդ շա­հագործման»։ Կը յի­շենք որ մօտ ան­ցեալին Ատրպէյ­ճա­նի նա­խագահն ալ նոյն եղա­նակով եւ ան­շուշտ կա­շառե­լով կը յա­ջողէր բեր­ման են­թարկել իրեն հա­մար վնա­սակար թո­ւացող զա­նազան­նե­րը։ Բնա­կան է քա­նի որ աշ­խարհի երե­սին միշտ կան, պի­տի ըլ­լան աշ­խարհի շա­լակը ել­լե­լով գոր­ծը քա­լեց­նողնե­րը։ Մենք անոնք տե­սանք Հունգա­րիա, Ուկրա­նիա եւ այ­լուր։ Գի­տենք որ նոյն ինքն տի­կին Մեր­քե­լը դիւ­րաւ կը հա­մակեր­պի, երբ իր կամ իր երկրի շա­հերը նման բան պա­հան­ջեն։ Ու­րեմն ի զուր տեղ մի՛ խրա­տէք, սա նա­խասի­րու­թիւն է եւ աշ­խարհը շա­լակած տա­նող­նե­րը ուշ, թէ կա­նուխ պի­տի ստա­նան իրենց վի­ճակած տան­ջանքի բա­ժինը։

pakrates@yahoo.com