Առատ Տինք. «Չենք կրնար ետ կենալ»

700-րդ մէկտեղումը մարդու իրաւունքներու ար­ժէք ըն­ծա­յող բո­լորին հա­մար կա­րեւոր դէպք մըն էր։ Սա­կայն անակնկալ որո­շու­մով մը Ներ­քին գոր­ծոց նա­խարա­րու­թիւնը ար­գի­լեց ցոյ­ցը։ Այդ խառ­նա­կու­թեան մէջ 47 ան­ձեր բեր­ման են­թարկո­ւեցան եւ ապա Ներ­քին գոր­ծոց նա­խարա­րի յայ­տա­րարու­թիւնը կրկին ան­գամ գրգռեց ար­դա­րու­թիւն պա­հան­ջե­լու հա­մար հա­ւաքո­ւող­նե­րը։

ԵԴՈՒԱՐԴ ՏԱՆՁԻԿԵԱՆ

 

700-րդ մէկտեղումը մարդու իրաւունքներու ար­ժէք ըն­ծա­յող բո­լորին հա­մար կա­րեւոր դէպք մըն էր։ Սա­կայն անակնկալ որո­շու­մով մը Ներ­քին գոր­ծոց նա­խարա­րու­թիւնը ար­գի­լեց ցոյ­ցը։ Այդ խառ­նա­կու­թեան մէջ 47 ան­ձեր բեր­ման են­թարկո­ւեցան եւ ապա Ներ­քին գոր­ծոց նա­խարա­րի յայ­տա­րարու­թիւնը կրկին ան­գամ գրգռեց ար­դա­րու­թիւն պա­հան­ջե­լու հա­մար հա­ւաքո­ւող­նե­րը։

Եդո­ւարդ Տան­ձի­կեան- Դուք այս բո­լորը ինչպէ՞ս կը գնա­հատէք։ Ար­դեօք կը վե­րադառ­նանք 1990-ական տա­րեթի­ւերու մի­ջավայ­րին։

Առատ Տինք- Այս ցոյ­ցե­րը ընդհատուած էին 1999-2009 թո­ւական­նե­րու մի­ջեւ։ Ան­շուշտ որ այս վեր­ջին պա­տահա­ծը բո­լորո­վին անի­մաստ երե­ւոյթ մըն է։ Բո­լորը գի­տեմ թէ կա­տարո­ւածը որոշ նպա­տակ մը հե­տապնդող խա­ղաղ բո­ղոքի ցոյց մըն է։ Ու­րեմն ի՞նչ պետ­քութիւն զգա­ցին վայ­րագ մի­ջամ­տութիւն մը ու­նե­նալու հա­մար։ Ես այս կա­տարո­ւածը ամ­բողջո­վին ճնշե­լու փորձ մը ըլ­լա­լով կը տես­նեմ։ Ան­հանդուրժո­ղակա­նու­թեան դրսե­ւորում մը։ Վախ­ցան որ այս վեր­ջի­նը շատ աւե­լի զան­գո­ւածա­յին բնոյթ պի­տի ու­նե­նայ եւ ու­զե­ցին այդ հա­ւանա­կանութիւնը չէ­զոքաց­նել։ Թե­րեւս ալ այստեղ ակ­նարկուած յան­ցա­գոր­ծութեան մե­ղաւոր­նե­րը այս պա­հուն որոշ իշ­խա­նու­թիւն մը ձեռք բե­րած ըլ­լա­լով իրենք կրնան ար­գելք ըլ­լալ փոր­ձել։ Բայց այս բո­լորը մեզ այնքան ալ հե­տաքրքրող բա­ներ պէտք չէ որ ըլ­լան։ Վեր­ջա­պէս հոն գտնո­ւիլը ճիշդ էր, այդ ցոյ­ցին մաս­նա­կիցը ըլ­լա­լը ճիշդ էր, այդ ճիշ­դին հա­ւատա­րիմ մնալ։

Այս է էակա­նը, ապա թէ ոչ այդ նոյն վայ­րը ան­ցեալին իշ­խա­նու­թեան հա­մար ալ կա­րեւոր էր։ Կա­ռավա­րու­թիւնը իր զան­գո­ւածին կը բա­ցատ­րէր այդտեղ հնչած ար­դա­րու­թեան պա­հան­ջը։ Ու­րեմն հոն գտնո­ւած պա­հուս իմ ամե­նակա­րեւոր մտա­տան­ջութիւ­նը ճիշդ այդ գե­տին վրայ էր։ Ո՛չ միայն այդ պա­հէն այլ շա­րու­նա­կու­թե­նէն ալ մտա­հոգ էի։ Հա­սարա­կու­թիւնը ինչպէս այսքան դիւ­րին կը հա­մակեր­պի իր հա­ւատա­ցած գոր­ծիչնե­րու պար­զած հա­կասութիւննե­րուն։

Ե. Տ.-Իրաւ ալ շա­տեր իս­կոյն մտա­բերե­ցին Էր­տո­ղանի վար­չա­պետու­թեան շրջա­նին Շա­բաթօ­րեայ մայ­րե­րուն ուղղած խոս­տումնե­րը։ Ան խորհրդա­րանին մէջ իր կու­սակցա­կան­նե­րուն ման­րա­մաս­նօ­րէն պատ­մած էր Պէր­ֆօ մայ­րի­կի դժբախ­տութիւ­նը եւ իր կու­սակցա­կան­ներն ալ աղի ար­ցունքներ հոսեց­նե­լով լսած էին այդ բո­լորը։ Իսկ այ­սօր Ներ­քին գոր­ծոց նա­խարա­րը կը յանդգնի այդ նոյն մայ­րե­րու ահա­բեկ­չա­կան գոր­ծի­քը դառ­նա­լը պնդե­լու։ Իշ­խա­նու­թեան այս շե­ղու­մը ի՞նչպէս կը մեկ­նա­բանես։

Ա.Տ.- Շատ յա­ճախ ապ­րե­ցանք նման շե­ղումներ։ Կա­ռավա­րու­թիւնը նա­խապէս ու­րիշ բան ըսած է, եւ աւե­լի ետքն ալ բո­լորո­վին ու­րիշ։ Այստեղ մե­զի հա­մար հե­տաքրքրա­կանը ժո­ղովուրդին այս տա­րօրի­նակ ալե­կոծու­մն է։ Բան մը ըսած ատե­ն կը հա­ւատան եւ ապա բո­լորո­վին հա­կառա­կը ըսած ատեն դար­ձեալ կը հա­ւատան։ Այս երե­ւոյ­թը նաեւ ապա­գայի նկատ­մամբ մեր յոյ­սե­րը կամ հիաս­թա­փու­թիւննե­րը ձե­ւաւո­րող յատ­կութիւն մըն է։ Ի՞նչ պի­տի ըլ­լայ, ո՞ւր պի­տի հաս­նի ամէն ինչ։ Մեզ նման մար­դիկ եր­կար ժա­մանա­կէ ի վեր այս տե­սակ երե­ւոյթնե­րու դէմ բո­ղոքող դիր­քի մէջ ենք։ Ին­ծի հա­մար կա­րեւոր եղա­ծը հա­սարա­կու­թեան լայն շեր­տը ի՞նչ դիրք բռնած է։ Իրենց տո­ւած ձայ­նե­րով այս ըն­թացքին ալ կը զօ­րակ­ցի՞ն։ Բո­լոր ու­ժե­րը մէկ ձեռ­քի մէջ հա­ւաքո­ւած է։ Ժո­ղովուրդը քա­նի մը ան­գամներ իր դժգո­հու­թիւնը ար­տա­յայ­տե­լու առիթ­ներ ու­նե­ցաւ։ Ար­դեօք փոր­ձեց այդ առիթ­նե­րէն օգ­տո­ւիլ։

Ե. Տ.-Այդ օր քու շուրջդ պահ­պա­նու­թեան վա­հան մը գո­յացաւ։ Թե­րեւս ոչ միայն քեզ, հոն գտնո­ւող­նե­րուն բո­լորը բեր­ման են­թարկո­ւելէ ազա­տելու ջանք մը։ Այդ նկա­րին մէջ կը տես­նենք Ահ­մէտ Շըք, Կա­րօ Փայ­լան, Հիւ­տա Քա­յա, Սեր­փիլ Քէ­մալպայ եւ տա­կաւին ու­րիշներ։ Այդ լու­սանկա­րին մա­սին բա­ւական մեկ­նա­բանու­թիւններ կա­տարո­ւեցան։ Դուն ինչպէ՞ս կը մեկ­նա­բանես այդ լու­սանկա­րը քա­նի որ հոս շատ տար­բեր մի­ջավայ­րե­րէ մար­դիկ նոյն նպա­տակի հա­մար զօ­րակ­ցութեան մէջն էին։

Ա.Տ.- Ար­դէն մենք այս մարդկանց հետ շատ եր­կար ժա­մանա­կէ ի վեր նոյն ժո­ղովրդա­վարա­կան սկզբունքնե­րու հան­դէպ զգայ­նութիւն մը գո­յացու­ցած էինք։ Հոն ին­ծի ուղղեալ պաշտպա­նու­թեան յա­տուկ ջանք մը ան­շուշտ կար, հօրս բեր­մամբ։ Բայց ար­դէն այդ բո­լորն ալ իմ գա­ղափա­րակից բա­րեկամ­ներս են։ Որով­հե­տեւ երես­փո­խան­նե­րը բեր­ման են­թարկե­լու չէին հա­մար­ձա­կեր, ուղղո­ւեցան անոնց կող­քին գտնո­ւող­նե­րուն։ Իւ­րա­քան­չիւրին հա­մար պայ­քար մը տրո­ւեցաւ։ Ես թե­րեւս վեր­ջինն էի եւ ամէն ոք իր բո­լոր կա­րողու­թիւնով փոր­ձեց զիս խնա­յել։ Այս տե­սակ խորհրդան­շա­կան պա­հերէն մար­դոց յա­տուկ իմաստներ ար­տադրե­լը բնա­կան է ան­շուշտ։ Բայց ես այս տե­սակ դէպ­քե­րուն մէջ միշտ կը նա­խընտրեմ ջու­րին մէջ կա­թիլ մը ըլ­լալ։ Չեմ ու­զեր, որ հօրս պատ­ճա­ռաւ կամ ազ­գա­նու­նիս պատ­ճա­ռաւ յա­ւելեալ ապա­հովու­թիւն մը վա­յելեմ։ Անոր հա­մար ալ միշտ զգոյշ վա­րուիմ։ Կը խու­սա­փիմ ու­շադրու­թեան կը կի­զակէ­տին շե­ղու­մէն։ Վեր­ջա­պէս այդտեղ Հա­սան Օճա­քի ըն­տա­նիքէն երեք ան­ձեր բեր­ման են­թարկո­ւեցան։ Քա­նի քա­նի տա­րինե­րու պայ­քա­րի մը մէ­ջէն եկող մար­դիկ, իրենց զա­ւակ­նե­րը, քոյ­րե­րը կամ եղ­բայրնե­րը փնտռող մար­դիկ։ Ես ստի­պուած եմ անոնց կող­քին կե­ցած պա­հուս շատ զգոյշ ըլ­լա­լու։ Եր­բեք ու եր­բեք իրենց առ­ջեւ չանցնե­լու։ Խօսք մը կայ «Աս­տո­ւած կար­գը թող չի խան­գա­րէ կ՚ըսո­ւի» մենք հի­մա ստիպուած ենք պե­տու­թիւնը կար­գը չի խան­գա­րէ ըսե­լու։ Այ­լեւս մեր սու­գը պա­հելու ան­գամ ի վի­ճակի չենք, այնքան շատ սուգերով շրջապատուեցանք որ…։ Բայց ինչ որ ըլլայ մենք պիտի շարունակենք հոն ըլլալու, կողք կողքի ըլլալու։