Յեղափոխական վարչապետը՝ Փաշինեան

ՎԻԳԷՆ ՉԹԸՐԵԱՆ

 

Ապրիլ եւ Մա­յիս ամիս­­­նե­­­­­­­րու տե­­­­ւողու­­­­թեամբ Նի­­­­կոլ Փա­­­­շինեան Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի մէջ ամ­­­­բոխնե­­­­րը խրա­­­­խու­­­­սե­­­­­­­­­­­­­­­լով իրա­­­­կանա­­­­ցուց «Թաւ­­­­շեայ յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թիւն»ը։ Երե­­­­ւան, կա­­­­ռավա­­­­րու­­­­թեան շէն­­­­քի սե­­­­նեակ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րէն մէ­­­­կուն մէջ երբ մէկ­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­ղուե­­­­ցանք, ի տար­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­թիւն փո­­­­ղոց­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու սպի­­­­տակ վեր­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­շապ­­­­կի, պեյզպո­­­­լի գլխար­­­­կի կամ կռնա­­­­կի պա­­­­յու­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­կի, այս ան­­­­գամ պաշ­­­­տօ­­­­­­­­­­­­­­­նական տա­­­­րազով՛ փող­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­պով կը մարմնա­­­­ւորէր պե­­­­տական գոր­­­­ծի­­­­­­­­­­­­­­­չի կեր­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Բայց չէ ր սափ­­­­րած յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թեան ոգե­­­­ւորու­­­­թեան խորհրդա­­­­նիշ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րէն մէ­­­­կը դար­­­­ձած մօ­­­­րու­­­­քը։ Ու­­­­րեմն նոր գոստյու­­­­մով ու հին մօ­­­­րու­­­­քով Փա­­­­շինեան յե­­­­ղափո­­­­խակա՞ն մըն էր, թէ ոչ պե­­­­տական այր մը։

Ինձ հա­­­­մար զար­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­նալի էին քա­­­­ղաքա­­­­կանու­­­­թեան մէջ իր որ­­­­դեգրած բնորդնե­­­­րը։ Կը կար­­­­ծէի թէ պի­­­­տի թո­­­­ւէ յետ­­­­խորհրդա­­­­յին շրջա­­­­նի քա­­­­ղաքա­­­­կան այն գոր­­­­ծիչնե­­­­րը, որոնք ժո­­­­ղովրդա­­­­վարու­­­­թիւն քա­­­­րոզե­­­­լով հան­­­­դերձ ներ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­յացու­­­­ցիչնե­­­­րը եղած էին ազատ շու­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­յի տնտե­­­­սու­­­­թեան։ Ան նշեց Վաք­­­­լաւ Հա­­­­ւելի եւ Լեհ Վաուեն­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­յի անուննե­­­­րը։ Արե­­­­ւելեան Եւ­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­պայի այս եր­­­­կու գոր­­­­ծիչնե­­­­րը, նախ քան յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թեան իրա­­­­կանա­­­­ցու­­­­մը, իրենց երկրի բռնա­­­­կալ պե­­­­տական կա­­­­ռոյ­­­­ցին դէմ քա­­­­ղաքա­­­­կան ընդդի­­­­մադիր­­­­ներ էին։ Զար­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­նալի էին Փա­­­­շինեանի նշած յա­­­­ջորդ եր­­­­կու անուննե­­­­րը՝ Նել­­­­սըն Ման­­­­տէ­­­­­­­­­­­­­­­լա եւ Էր­­­­նեսթօ Չէ Կե­­­­ւարա։ Փա­­­­շինեան կը պատ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­ներ Խորհրդա­­­­յին Միու­­­­թեան տա­­­­րան­­­­չատման ակա­­­­նատէս եղած սե­­­­րունդին։ Այդ սե­­­­րունդի հա­­­­մար կո­­­­մու­­­­նիզմի խորհրդան­­­­շաննե­­­­րը ոչ թէ հա­­­­կագա­­­­ղու­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­տիրա­­­­կան պայ­­­­քա­­­­­­­­­­­­­­­րը կամ հա­­­­սարա­­­­կական ար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­թիւնն է, այլ Ստա­­­­լինը եւ Կու­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­կը։ Իսկ Փա­­­­շինեան կը յի­­­­շէր այս կո­­­­մու­­­­նիստ անուննե­­­­րը։

Թէ ինչպէ՞ս ընդդի­­­­մադիր լրագ­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­ղը վե­­­­րածո­­­­ւած էր վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­պետի։ «Իւ­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­քան­­­­չիւր յե­­­­ղափո­­­­խական որոշ հանգրուանի մը ստի­­­­պուած է նա­­­­խընտրու­­­­թիւն մը ընե­­­­լու յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թիւնը յա­­­­րատեւ դարձնե­­­­լու կամ ալ ամ­­­­րացնե­­­­լու մի­­­­ջեւ։ Այդ պատ­­­­ճա­­­­­­­­­­­­­­­ռաւ ես ալ Կե­­­­ւարա­­­­յի յա­­­­րատեւ յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թեան փո­­­­խարէն նա­­­­խընտրած են Ֆի­­­­տելի պե­­­­տու­­­­թիւնը վե­­­­րակազ­­­­մե­­­­­­­­­­­­­­­լու ու­­­­ղին»։ Այս ալ իր կար­­­­գին Չէին երկրպա­­­­գու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու հա­­­­մար շշմեց­­­­նող ար­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­յայ­­­­տութիւն մըն էր։

Փա­­­­շինեան Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի մէջ տաս­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­մեակ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու ըն­­­­թացքին հան­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­ծանօթ կեր­­­­պար մըն է։ Ան նախ ճա­­­­նաչո­­­­ւած էր որ­­­­պէս յան­­­­դուգն լրագ­­­­րող, որ անխնայ կը քննա­­­­դատէր իշ­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­նաւոր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը։ 1998 հիմ­­­­նած եւ իր ալ գլխա­­­­ւոր խմբա­­­­գիր եղած «Օրա­­­­գիր» թեր­­­­թի մի­­­­ջոցաւ հրա­­­­պարա­­­­կեց պե­­­­տական վար­­­­չութեան զեղ­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­թիւննե­­­­րը։ Այս գրու­­­­թիւննե­­­­րու պատ­­­­ճա­­­­­­­­­­­­­­­ռաւ դա­­­­տուե­­­­ցաւ եւ թերթն ալ փա­­­­կուե­­­­ցաւ։ Ապա հիմ­­­­նեց «Հայ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­կան ժա­­­­մանակ» անու­­­­նով նոր թերթ մը եւ 2006-ին ալ որո­­­­շեց մտնել քա­­­­ղաքա­­­­կան դաշտ։ Ու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­ցաւ եր­­­­կու ճա­­­­կատագ­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­կան որո­­­­շումներ։ Անոնցմէ առա­­­­ջինը եղաւ 2008-ի ընտրու­­­­թիւննե­­­­րուն դէմ ընդդի­­­­մադիր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու բո­­­­ղոքը կազ­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­կեր­­­­պել։ Այդ բո­­­­ղոքի շար­­­­ժումնե­­­­րը ճնշո­­­­ւեցան բա­­­­նակի ձեռ­­­­քով, ուր տա­­­­սը քա­­­­ղաքա­­­­ցիներ մա­­­­հացան։ Փա­­­­շինեան եր­­­­կու տա­­­­րի ընդգետ­­­­նեայ գոր­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­լէ ետք յանձնո­­­­ւեցաւ եւ կա­­­­լանա­­­­ւորո­­­­ւեցաւ եր­­­­կու տա­­­­րի։ Սոյն եր­­­­կու տա­­­­րինե­­­­րը իր ան­­­­ցեալի գոր­­­­ծունէու­­­­թիւնը վե­­­­րատե­­­­սու­­­­թեան են­­­­թարկե­­­­լու առիթ ըն­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­յեցին։ Հա­­­­մոզո­­­­ւեցաւ, որ նախ­­­­կին յե­­­­ղափո­­­­խական­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը ժո­­­­ղովուրդին յու­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­խաբու­­­­թիւն պատ­­­­ճա­­­­­­­­­­­­­­­ռած են։ Երկրորդ ճա­­­­կատագ­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­կան դէպ­­­­քը եղաւ «Սաս­­­­նայ ծրեր» խմբա­­­­կին Սերժ Սարգսեանի վար­­­­չութեան դէմ գոր­­­­ծադրած զի­­­­նեալ յար­­­­ձա­­­­­­­­­­­­­­­կումը։ Անոնք եր­­­­կու շա­­­­բաթ տե­­­­ւողու­­­­թեամբ գրա­­­­ւեցին ոս­­­­տի­­­­­­­­­­­­­­­կանա­­­­տուն մը եւ Փա­­­­շինեան այդ դէպ­­­­քին առանց ու­­­­ժի գոր­­­­ծադրու­­­­թեան վեր­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­նալուն հա­­­­մար իր հա­­­­մակիր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն հետ միատեղ մեծ ջան­­­­քեր վատ­­­­նեց։ Զի­­­­նեալ խումբը յանձնո­­­­ւելու պա­­­­հուն ան­­­­զէն ըլ­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­լը ապա­­­­ցու­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­լու հա­­­­մար բաց ձեռ­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­րով մօ­­­­տեցան ոս­­­­տի­­­­­­­­­­­­­­­կան­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն։ Այդ պատ­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­րը ու­­­­սուցո­­­­ղական էր Փա­­­­շինեանի հա­­­­մար՝ Մար­­­­դիկ ճամ­­­­բու կէ­­­­սին մի լքէր եւ փո­­­­փոխու­­­­թիւն իրա­­­­կանաց­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­լու հա­­­­մար դի­­­­մէ բաց ձեռ­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­րու եւ խա­­­­ղաղ մի­­­­ջոց­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու։

Փա­­­­շինեան կը տար­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­րի յետ սո­­­­վետա­­­­կան շրջա­­­­նի յե­­­­ղափո­­­­խական­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րէն։ Ուկրա­­­­նիոյ Վիք­­­­տոր Եուշչեն­­­­քո­­­­­­­­­­­­­­­յի փո­­­­խարէն Կեդ­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­նական պան­­­­քի տնօ­­­­րէն չէ եղած, ո՛չ ալ վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­պետ։ Վրաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի Մի­­­­խայիլ Սա­­­­ակա­­­­շուի­­­­լիի նման Ար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­րադա­­­­տու­­­­թեան նա­­­­խարար ալ չէ եղած։ Ամ­­­­բողջ կեան­­­­քը ան­­­­ցած է իշ­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­թիւննե­­­­րու դէմ պայ­­­­քա­­­­­­­­­­­­­­­րելով։ Ան հար­­­­ցումի մը պա­­­­տաս­­­­խան տա­­­­լով ըսաւ. «Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի ար­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­քին քա­­­­ղաքա­­­­կանու­­­­թեան մէջ մեծ փո­­­­փոխու­­­­թիւններ պի­­­­տի չըլ­­­­լան»։ Փա­­­­շինեան կ՚ու­­­­զէ Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի տնտե­­­­սական եւ զի­­­­նուո­­­­րական մե­­­­ծագոյն դաշ­­­­նակցին՝ Ռու­­­­սիոյ հետ լաւ յա­­­­րաբե­­­­րու­­­­թիւննե­­­­րը շա­­­­րու­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­կել։ Բա­­­­ցի այդ Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի նոր վար­­­­չութիւ­­­­նը երկրէ ներս կ՚ապ­­­­րի կա­­­­րեւոր փո­­­­փոխու­­­­թիւններ, որո­­­­շած է հա­­­­րեւան եր­­­­կիրնե­­­­րու հետ յա­­­­րաբե­­­­րու­­­­թիւննե­­­­րը նոյն գծի վրայ պա­­­­հելու։

Նշե­­­­ցի որ իր կազ­­­­մած կա­­­­ռավա­­­­րու­­­­թեան մէջ 17 նա­­­­խարար­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րէն միայն եր­­­­կուքը կի­­­­ներ են։ Երե­­­­ւոյ­­­­թը այդ առու­­­­մով կը յի­­­­շեց­­­­նէ հին Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նը։ Վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­պետը ձայ­­­­նակցե­­­­ցաւ այս հաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­տու­­­­մին նշե­­­­լով, թէ կի­­­­ներ ու երի­­­­տասարդներ շատ կա­­­­րեւոր դե­­­­րակա­­­­տարու­­­­թիւն ու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­ցած են առանց բռնու­­­­թեան իրա­­­­կանա­­­­ցող այս յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թեան մէջ։ «Սա­­­­կայն այս քա­­­­ղաքա­­­­ցիական կամ­­­­քը չէ ցո­­­­լացած քա­­­­ղաքա­­­­կան դաշ­­­­տին։ Բայց ես յոյ­­­­սով եմ, որ մօտ ապա­­­­գային պի­­­­տի տես­­­­նենք կի­­­­ներու քա­­­­ղաքա­­­­կան դաշ­­­­տի վրայ ալ վե­­­­րել­­­­քը» ըսաւ Փա­­­­շինեան։

«Յե­­­­ղափո­­­­խու­­­­թեան օրե­­­­րուն առ­­­­կայ խնդիր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը հրա­­­­պարա­­­­կի վրայ օրա­­­­կար­­­­գի բե­­­­րած էինք։ Հի­­­­մա պաշ­­­­տօն ստանձնած ենք այդ խնդիր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը լու­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­լու հա­­­­մար։ Յայ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­րարո­­­­ւած նպա­­­­տակը զեղ­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­թիւննե­­­­րը կան­­­­խե­­­­­­­­­­­­­­­լու եւ ար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­թիւնը վե­­­­րականգնե­­­­լու մա­­­­սին է»։ Ըստ երե­­­­ւոյ­­­­թի Փա­­­­շինեան այս նպա­­­­տակ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու հա­­­­մապա­­­­տաս­­­­խան ու­­­­ղի մը որ­­­­դեգրած է։ Անոր նպատակը նախ­­­­կին վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­ձեւը գետ­­­­նին հա­­­­ւասա­­­­րեց­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­լով անոր մո­­­­խիր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն վրայ նոր վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­ձեւ մը կազ­­­­մել չէ՛։ Ընդ հա­­­­կառա­­­­կը առ­­­­կայ ո՛չ կա­­­­տարեալ օրէնքնե­­­­րու սահ­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­նին մէջ իշ­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­թեան եկաւ եւ հին վար­­­­չութեան մե­­­­ծամաս­­­­նութիւն կազ­­­­մած խորհրդա­­­­րանի ձայ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րով ալ վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­պետ ընտրո­­­­ւեցաւ։

Փա­­­­շինեան այդ օրէն ի վեր հին վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­մեքե­­­­նան մաս­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­հատե­­­­լով ցրե­­­­լու կ՚աշ­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­տի։ Ատե­­­­լու­­­­թեան նշա­­­­ւակ դար­­­­ձածնե­­­­րու առա­­­­ջին օրի­­­­նակը եղաւ սե­­­­փական տան մէջ մեծ քա­­­­նակու­­­­թեամբ դրամ, զէնք, զի­­­­նամ­­­­թերք եւ թան­­­­կարժէք ինքնա­­­­շարժներ գտնո­­­­ւած Ման­­­­վէլ Գրի­­­­գորեանը։ Սա­­­­կայն ամե­­­­նացնցի­­­­չը աշա­­­­կերտնե­­­­րուն իրենց նո­­­­ւիրա­­­­հաւա­­­­քու­­­­մով ճա­­­­կատի զի­­­­նուոր­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն ուղղար­­­­կած սննդամ­­­­թերքի, դե­­­­ղորայ­­­­քի եւ մա­­­­նաւանդ ալ նա­­­­մակ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու յայտնա­­­­բերումն էր։ Այս զեղ­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­թեան հրա­­­­պարա­­­­կու­­­­մով «Ազ­­­­գի պաշտպա­­­­նու­­­­թիւն» պի­­­­տակին ներ­­­­քեւ եր­­­­կար տա­­­­րիներ միահե­­­­ծան իշ­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­թիւն վա­­­­րած նա­­­­խորդ վար­­­­չութեան կեղ­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­ւորու­­­­թիւնն է, որ մեր­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­ցած էր։

Փա­­­­շինեան ար­­­­դեօք իր խոս­­­­տումը յար­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­լով պի­­­­տի յա­­­­ջողի՞ զեղ­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­թիւննե­­­­րը վե­­­­րացնե­­­­լու եւ ար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­թիւնը կա­­­­յաց­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­լու գոր­­­­ծին մէջ։ Ար­­­­դեօք նախ­­­­կին մե­­­­նաշ­­­­նորհեալ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն պի­­­­տի փո­­­­խարի­­­­նեն նո­­­­րերը՞, թէ ո՛չ հա­­­­սարա­­­­կու­­­­թեան ար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­թեան մա­­­­սին հիմ­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­կան գա­­­­ղափար­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը պի­­­­տի նե­­­­րառո­­­­ւին նոր Հա­­­­յաս­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նի քա­­­­ղաքա­­­­կան ըն­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­լումնե­­­­րուն։ Այս բո­­­­լորը հա­­­­զիւ ժա­­­­մանա­­­­կի ըն­­­­թացքին պի­­­­տի գտնեն իրենց պա­­­­տաս­­­­խաննե­­­­րը։ Այժմ յստակ է, թէ Հա­­­­յաս­­­­տան հա­­­­մաշ­­­­խարհա­­­­յին քա­­­­ղաքա­­­­կանու­­­­թեան տի­­­­րող ամ­­­­բո­­­­­­­­­­­­­­­խավա­­­­րու­­­­թեան հո­­­­սան­­­­քին դէմ գոր­­­­ծող վար­­­­չութիւն մը ու­­­­նի եւ կը զբա­­­­ղի նախ­­­­կին վար­­չութեան մե­­նաշ­­նորհեալ­­նե­­­րուն հա­­կառակ ուղղու­­թեամբ յա­ռաջանալու։

 

Kategoriler

ԱՌՕՐԵԱՅ