Թուրքիա դադրած է խնդիրները լուծող երկիր ըլլալէ

Երբ Թուրքիոյ օրակարգը ամ­­բողջո­­վին մխրճո­­ւած է մօ­­տակայ ընտրութեան խնդրին, «Ակօս» ալ ինքնա­­բերա­­բար կը հե­­տաքրքրո­­ւի թեկ­­նա­­­ծու­­նե­­­րուն հետ։ Կ՚ու­­զէ իր ըն­­թերցող­­նե­­­րուն փո­­խան­­ցել յատ­­կա­­­պէս հա­­յոց հետ առնչո­­ւած նիւ­­թե­­­րու շուրջ իրենց կար­­ծիքնե­­րը։ Այսպէս խմբագ­­րա­­­պետ Եդո­­ւարդ Տան­­ձի­­­կեան հար­­ցազրոյց մը ու­­նե­­­ցաւ Թուրքիոյ Ար­­տա­­­քին գոր­­ծոց նա­­խարա­­րու­­թեան մէջ եր­­կար տա­­րիներ պաշ­­տօ­­­նավա­­րած Իւ­­նալ Չե­­վիքէօզի հետ, որ մօ­­տակայ ընտրու­­թիւննե­­րուն թեկ­­նա­­­ծու ներ­­կա­­­յացած է Հան­­րա­­­պետա­­կան կու­­սակցու­­թեան ցանկերէն։ Հար­­ցազրոյ­­ցի ըն­­թացքին յատ­­կա­­­պէս երկրին ար­­տա­­­քին քա­­ղաքա­­կանու­­թեան մա­­սին զա­­նազան կար­­ծիքներ փո­­խանա­­կելէ ետք Չէ­­վիքէօզ կ՚ան­­դրա­­­դառ­­նայ նաեւ Թուրքիա-Հա­­յաս­­տան յա­­րաբե­­րու­­թիւննե­­րուն, կը մեկ­­նա­­­բանէ այդ յա­­րաբե­­րու­­թեան կղպո­­ւած ըլ­­լա­­­լու դրդա­­պատ­­ճառնե­­րը եւ ապա­­գայի նկատ­­մամբ ակնկա­­լիք­­նե­­­րը։ Տան­­ձի­­­կեան յատ­­կա­­­պէս կ՚ու­­զէ լսել Հա­­յաս­­տա­­­նի իշ­­խա­­­նափո­­խու­­թե­­­նէ ետք Նի­­կոլ Փա­­շինեանի յայ­­տա­­­րարու­­թիւննե­­րուն ըն­­կալման մա­­սին։ Ծա­­նօթ դի­­ւանա­­գէտը կ՚ըսէ թէ նախ եւ առաջ Հա­­յաս­­տա­­­նի հա­­սարա­­կու­­թիւնը յա­­ջողած է իշ­­խա­­­նափո­­խու­­թիւն կա­­տարել առանց ծանր հե­­տեւանքնե­­րու մատ­­նո­­­ւելու։ Ան կը կա­­րեւո­­րէ Փա­­շինեանի եր­­կու կո­­չերը, որոնք ուղղո­­ւած էին Թուրքիոյ եւ Ատրպէյ­­ճա­­­նին։ Կը կա­­րեւո­­րէ անոր առանց նա­­խապայ­­մաննե­­րու երկխօ­­սու­­թիւն հաս­­տա­­­տելու մա­­սին կո­­չը եւ նաեւ կա­­րեւոր կը գտնէ Ղա­­րաբա­­ղեան հա­­կամար­­տութեան միայն ու միայն խա­­ղաղ մի­­ջոց­­նե­­­րով լու­­ծումի յան­­գե­­­լու անհրա­­ժեշ­­տութիւ­­նը։ «Ըստ իս այս եր­­կուքն ալ շատ կա­­րեւոր պատ­­գամներ են եւ ար­­ժա­­­նի են լրջօ­­րէն քննար­­կումի»։

Չէ­­վիքէօզ կը խօ­­սի նաեւ սահ­­մա­­­նին փակ ըլ­­լա­­­լու խնդրի մա­­սին եւ կ՚ըսէ թէ սահ­­մա­­­նի փակ ըլ­­լա­­­լը ընդհա­­նուր տա­­րակար­­ծութեան միայն մէկ երե­­սակն է։ «Եթէ Կով­­կասնե­­րէ ներս Հա­­յաս­­տա­­­նի եւ Ատրպէյ­­ճա­­­նի մի­­ջեւ խնդիր­­նե­­­րը ան­­տա­­­ռի մը նմա­­նեց­­նենք սահ­­մաննե­­րու հար­­ցը այդ ան­­տա­­­ռի մէջ միայն մէկ ծա­­ռին նշա­­նակու­­թիւն ու­­նի։ Հե­­տեւա­­բար հոն կեդ­­րո­­­նանա­­լով չենք կրնար ընդհա­­նուր պատ­­կե­­­րացում գո­­յաց­­նել։ Այս տե­­սակի մեր­­ձե­­­ցու­­մը ինքնա­­բերա­­բար նա­­խապայ­­մա­­­նի մը յայտնու­­թեան պատ­­ճառ կը դառ­­նայ եւ նոյ­­նիսկ այդ նա­­խապայ­­մա­­­նը լու­­ծո­­­ւի խնդրի ամ­­բողջու­­թիւնը կը շա­­րու­­նա­­­կէ ան­­լոյծ մնա­­լու։ Մենք ստի­­պուած ենք խնդի­­րը ծա­­ւալուն թղթած­­րար մը ըլ­­լա­­­լով մեր առ­­ջեւ ու­­նե­­­նալու եւ այդ պա­­հուն ալ կը տես­­նենք, թէ խնդի­­րը ու­­նի երեք հիմ­­նա­­­կան կող­­մեր, որոնք են Թուրքիա, Հա­­յաս­­տան եւ Ատրպէյ­­ճան։ Նոյ­­նիսկ որոշ չա­­փով կողմ հա­­մարե­­լու ստի­­պուած ենք Իրա­­նը եւ Ռու­­սաստա­­նը։ Ու­­րեմն այս բազ­­մա­­­կող­­մա­­­նի խնդի­­րը կող­­մե­­­րէն կը պա­­հան­­ջէ զգոյշ եւ պա­­տաս­­խա­­­նատու մեր­­ձե­­­ցում»։

Իւ­­նալ Չէ­­վիքէօզ տա­­կաւին կ՚անդրա­­դառ­­նայ Թուրքիոյ ար­­տա­­­քին քա­­ղաքա­­կանու­­թեան վեր­­ջին ժա­­մանակ­­նե­­­րուն մատ­­նո­­­ւած տե­­ղաշարժնե­­րուն։

«Թուրքիոյ ար­­տա­­­քին քա­­ղաքա­­կանու­­թիւնը վեր­­ջերս որոշ վե­­րիվայ­­րումներ ապ­­րե­­­ցաւ։ Այժմ կա­­ռավա­­րու­­թիւնը հե­­ռու է յստակ ռազ­­մա­­­վարու­­թիւն մը գոր­­ծադրե­­լէ։ Կը տո­­ւայ­­տի տար­­բեր հո­­սանքնե­­րու մի­­ջեւ։ Կար­­ծես առօ­­րեայ փո­­թորիկ­­ներ յաղ­­թա­­­հարել կը ջա­­նայ։ Երե­­ւոյ­­թը այդպէս ըլ­­լա­­­լով հան­­դերձ ես չեմ կար­­ծեր, որ Թուրքիոյ ար­­տա­­­քին քա­­ղաքա­­կանու­­թեան մէջ ան­­վե­­­րադառ­­նա­­­լի շե­­ղումներ ըլ­­լան։ Թուրքիան մէկ կող­­մէ կը բո­­ղոքէ իր ալ ան­­դա­­­մակ­­ցած Հիւ­­սիս ատ­­լանտեան դա­­շինք, բայց միւս կող­­մէ կը շա­­րու­­նա­­­կէ այդ դա­­շին­­քին մաս կազ­­մե­­­լու։ Ռու­­սաստա­­նի հետ յա­­րաբե­­րու­­թիւննե­­րը մտա­­հոգիչ կեր­­պով սրո­­ւած էին, երբ Սու­­րիոյ սահ­­մա­­­նագ­­ծին վրայ Թուրքիոյ զի­­նեալ ու­­ժե­­­րու կող­­մէ կոր­­ծա­­­նեցաւ ռու­­սա­­­կան ռազ­­մա­­­կան օդա­­նաւը։ Սա­­կայն ան­­մի­­­ջապէս ետք յա­­րաբե­­րու­­թիւննե­­րը բա­­րելա­­ւեցան ան­­նա­­­խադէպ ոգե­­ւորու­­թիւնով։ Սու­­րիոյ պա­­տերազ­­մի ըն­­թացքին ալ այս հա­­կասու­­թիւննե­­րը նոյն թա­­փով շա­­րու­­նա­­­կուե­­ցան։ Թրքա­­կան ինքնա­­թիռի կոր­­ծանման պա­­հուն Թուրքիա ան­­մի­­­ջապէս դի­­մեց ՆԱ­­ԹՕ-ի շրջա­­նակ­­նե­­­րու։ Նման ու­­րիշ առիթ­­նե­­­րով ալ Թուրքիա իս­­կոյն կը դի­­մէ ՆԱ­­ԹՕ-ին եւ պա­­հան­­ջէ, որ խնդիր­­նե­­­րը լու­­ծո­­­ւին այդ կազ­­մա­­­կեր­­պութեան միջ­­նորդու­­թեամբ։ Այս բո­­լորը դի­­տելով կրնանք ըսել, թէ Թուրքիոյ ար­­տա­­­քին քա­­ղաքա­­կանու­­թեան մէջ տե­­ղի ու­­նե­­­ցած վե­­րիվայ­­րումնե­­րը ամ­­բողջո­­վին առնչո­­ւած են ներ­­քին քա­­ղաքա­­կանութեան, քա­­նի որ այսպէ­­սով Էր­­տո­­­ղանի կա­­ռավա­­րու­­թիւնը կը փոր­­ձէ սի­­րաշա­­հիլ ազգայնականներու ձայները»։


Kategoriler

ԱՌՕՐԵԱՅ