Ցեղասպանութեան առ ի սովորոյթ յիշատակումներ

Դարադարձը յա­տուկ նշա­նակու­թիւն ու­նե­ցող տա­րի մը եղաւ 1915-ի ցե­ղաս­պա­նու­թեան 50-ամեայ պատ­մութեան մէջ։ Իսկ անցնող վեր­­ջին երեք տա­­րինե­­րը հետզհե­­տէ սո­­վորու­­թիւն դար­­ձած արա­­րողա­­կար­­գի մը կրկնու­­թեան բնոյ­­թը կը կրէ։ Ար­­դա­­­րեւ այս տա­­րի ալ Ապ­­րիլ ամ­­սու քսա­­նական օրե­­րը երկրա­­գունդի զա­­նազան կէ­­տերու վրայ յի­­շատակ­­ման երե­­ւոյթնե­­րով լե­­ցուն էին։ Իբ­­րեւ բա­­ցասա­­կան օրի­­նակ­­ներ կրնանք յի­­շել Հո­­լան­­տա­­­յի մէջ բա­­ցու­­մը կա­­տարուած ցե­­ղաս­­պա­­­նու­­թեան յու­­շարձա­­նի մը քա­­նի մը օր ետք դա­­տական որո­­շու­­մով իր տե­­ղադ­­րուած վայ­­րէն հե­­ռացուիլը։ Երկրորդ տհաճ երե­­ւոյ­­թը տե­­ղի ու­­նե­­­ցաւ Պոլ­­սոյ մէջ, ուր ոս­­տի­­­կանու­­թիւնը «ցե­­ղաս­­պա­­­նու­­թիւն» բա­­ռը առար­­կե­­­լով ար­­գելք հան­­դի­­­սացաւ Մար­­դու իրա­­ւունքնե­­րու միու­­թեան Սուլթա­­նահ­­մե­­­տի մէջ, նախ­­կին Կեդ­­րո­­­նական բան­­տի առ­­ջեւ կա­­յանա­­լիք յի­­շատակ­­ման։

Ան­­գամ մը եւս աշ­­խարհաս­­փիւռ հա­­յու­­թիւն եւ Թուրքիոյ քա­­ղաքա­­կան այ­­րե­­­րը շնչեր­­նին կտրած սպա­­սեցին Թրամ­­բի պատ­­գա­­­մին, ուր ան­­գամ մը եւս հիաս­­թա­­­փու­­թեամբ տե­­սան, թէ ան չէ գոր­­ծա­­­ծած «ցե­­ղաս­­պա­­­նու­­թիւն» բա­­ռը։ Իսկ փո­­խարէ­­նը Ֆրան­­սա­­­յի նա­­խագահ Մաք­­րոն Ապ­­րիլ 24-ի ու­­ղերձին մէջ նշեց քա­­ռաս­­նօ­­­րեայ դի­­մադ­­րութե­­նէ ետք Մու­­սա Լե­­րան հա­­յոց փրկու­­թեան փու­­թա­­­ցող ֆրան­­սա­­­կան ռազ­­մա­­­նաւե­­րու պատ­­մութիւ­­նը։

Թուրքիոյ նա­­խագահ Ռե­­ճեփ Թայ­­յիպ Էր­­տո­­­ղանի այս տա­­րուայ պատ­­գա­­­մը ըն­­թերցուեցաւ Աթո­­ռանիստ Մայր եկե­­ղեց­­ւոյ մէջ մա­­տու­­ցուած Հո­­գեհանգստեան պա­­տարա­­գի պա­­հուն։ Էր­­տո­­­ղան իր պատ­­գա­­­մին մէջ յար­­գանքով կը յի­­շատա­­կէր Ա. Աշ­­խարհա­­մար­­տին մա­­հացած Օս­­մա­­­նեան կայսրու­­թեան հա­­յերը։

ՀՏՓ կու­­սակցու­­թեան հա­­մանա­­խագահ­­ներ՝ Փեր­­վին Պուլտան եւ Սե­­զայի Թե­­մել­­լի զատ զատ ելոյթ ու­­նե­­­ցան Ապ­­րիլ 24-ի յի­­շատակ­­ման առու­­մով։ Անոնք ընդգծե­­ցին այս մեծ ոճի­­րի հետ առե­­րես­­ման անհրա­­ժեշ­­տութիւ­­նը եւ զու­­գա­­­հեռ­­ներ կազ­­մե­­­ցին 100 տա­­րի առաջ գոր­­ծադրուած ռազ­­մա­­­վարու­­թեան, այ­­սօ­­­րուայ դէպ­­քե­­­րուն հետ։

Մին­­չայդ նոյն կու­­սակցու­­թեան հա­­յազ­­գի պատ­­գա­­­մաւոր Կա­­րօ Փայ­­լան նա­­խորդ ուրբաթ օր Թուրքիոյ խորհրդա­­րանին պաշ­­տօ­­­նական գրու­­թիւնով մը առա­­ջար­­կած էր ցե­­ղաս­­պա­­­նու­­թեան իբ­­րեւ պատ­­մա­­­կան ճշմար­­տութիւն ճա­­նաչու­­մը։

Պոլ­­սոյ մէջ Ապ­­րիլ 24-ի առի­­թով նա­­խատե­­սուած էր երեք մի­­ջոցա­­ռումներ։ Անոնցմէ առա­­ջինը պի­­տի կա­­յանար Սուլթա­­նահ­­մետ թա­­ղին մէջ Մար­­դու իրա­­ւունքնե­­րու միու­­թեան նա­­խաձեռ­­նութեամբ։ Այս հա­­ւաքը խա­­փանուեցաւ ոս­­տի­­­կանա­­կան մի­­ջամ­­տութիւ­­նով եւ միու­­թեան ներ­­կա­­­յացու­­ցիչ իրա­­ւաբան Էրեն Քես­­քին մեր­­ժեց առանց ցե­­ղաս­­պա­­­նու­­թիւն բա­­ռը գոր­­ծա­­­ծելու յայ­­տա­­­րարու­­թիւն կա­­տարել եւ ժո­­ղովուրդը հրա­­ւիրեց ցրուելու։ Երկրորդ մի­­ջոցա­­ռու­­մը տե­­ղի ու­­նե­­­ցաւ Շիշ­­լիի հա­­յոց գե­­րեզ­­մա­­­նատան մէջ, 2011-ին նա­­հատա­­կուած շար­­քա­­­յին Սե­­ւակ Պա­­լըք­­չըի շիր­­մին վե­­րեւ։ Այս մի­­ջոցա­­ռու­­մը կազ­­մա­­­կեր­­պուած էր Նոր Զար­­­թօնք հար­­­թա­­­­­­­կի կող­­­մէ։ Օրուայ վեր­­­ջին մէկ­­­տե­­­­­­­ղու­­­մը տե­­­ղի ու­­­նե­­­­­­­ցաւ Թիւ­­­նե­­­­­­­լի հրա­­­պարա­­­կի վրայ, ցե­­­ղապաշ­­­տութեան դէմ գոր­­­ծող ՏուրՏէ հար­­­թա­­­­­­­կի կազ­­­մա­­­­­­­կեր­­­պութեամբ։

Ցե­­­ղաս­­­պա­­­­­­­նու­­­թեան 103-րդ տա­­­րելի­­­ցի առի­­­թով տե­­­ղի ու­­­նե­­­­­­­ցան նաեւ բազ­­­մա­­­­­­­թիւ դահ­­­լի­­­­­­­ճային հա­­­ւաքոյթներ։ Բա­­­ցի Պո­­­լիսէն Ան­­­գա­­­­­­­րայի մէջ ալ «Ան­­­գամ մըն ալ եր­­­բե՛ք» խո­­­րագի­­­րով կազ­­­մա­­­­­­­կեր­­­պուած ասու­­­լի­­­­­­­սին ելոյթ ու­­­նե­­­­­­­ցան Թե­­­մել Տե­­­միրէր, Պաս­­­քըն Օրան, Թուրկութ Թիւրքսոյ, Միւքրե­­­մին Պա­­­րութ, Ճեն­­­կիզ Կիւլթե­­­քին, Ռա­­­մազան Կեզ­­­կին եւ Մահ­­­մուտ Քո­­­նուք։ Ատե­­­նախօս­­­նե­­­­­­­րը իրենց ելոյթնե­­­րով քննար­­կե­­­ցին 100 տա­­րի առաջ կա­­տարուած­­նե­­­րու տե­­ղի տուող մտայ­­նութիւ­­նը, այդ գոր­­ծո­­­ղու­­թեան հե­­տեւանքնե­­րը, պատ­­ճա­­­ռած մշա­­կու­­թա­­­յին եւ տնտե­­սական աւե­­րը եւ տա­­կաւին զա­­նազան նիւ­­թեր։

Յատ­­կա­­­պէս ընդդի­­մադիր հե­­ռուստա­­կայան­­ներն ալ այ­­ս օ­­­րերուս կը սփռեն ցե­­ղաս­­պա­­­նու­­թեան նիւ­­թը քննար­­կող զա­­նազան հա­­ղոր­­դումներ։

Kategoriler

ԱՌՕՐԵԱՅ