ՄԱՐԳԱՐ ՉԱԼԸՔԵԱՆ
Թուրքիոյ քաղաքական միջավայրի կարեւորագոյն երեւոյթը կը ներկայանայ ընդդիմադիրներուն ձայնը անլսելի դարձնելու համար կիրարկուած զանազան միջոցներով։ Արդարեւ երկու օր առաջ գլխաւոր ընդդիմադիր կուսակցութեան եւս երկու անդամներ արտաքսուեցան խորհրդարանէն իրենց դէմ յարուցուած դատական գործողութեան աւարտին հասնելով։ Երբ Թուրքիոյ քաղաքական դաշտի վրայ կ՚ապրինք այս երեւոյթները պոլսահայ համայնքէ ներս եւս աննախադէպ եղելութիւններ կ՚արձանագրուին եւ հասարակութեան մէջ խոտոր ձայն բարձրացնողները մի առ մի կը չէզոքացուին զանազան եղանակներով։ Ցաւով կը տեսնենք, թէ այդ եղանակներու մէջ առաջին կարգի վրայ կու գայ սպառնալիքներ ուղղելու երեւոյթը։
Երկար ժամանակէ ի վեր չէր գործադրուած Պոլսոյ եկեղեցիներու մէջ քահանաներու տեղաշարժը։ Ինչպէս Սահակ եպիսկոպոս Մաշալեանի հրատարակած լուսաբանութենէն ալ յայտնի կը դառնայ քահանաները կը ձեռնադրուէին որոշ եկեղեցիի մը վրայ եւ մինչեւ վերջ կը մնային նոյն պաշտօնին։ Սակայն Մեսրոպ պատրիարքի օրով սկսաւ կիրարկուիլ քահանաներու տեղափոխութիւնը։ Այսպէս քանի մը տարին անգամ մը (միշտ վերապահելով կարգ մը բացառութիւններ) պատրիարքական աթոռի բոլոր քահանաները կը տեղափոխուէին այլ եկեղեցիներ։
Վերջերս Արամ Աթէշեանի վերստին պատրիարքական փոխանորդ նշանակուելէ ետք սկսած է գործադրուիլ քահանաներու տեղափոխութեան կանոնը, որ այս անգամ տեղի կու տայ որոշ քահանաներու աքսորուելու պնդումին։ Համատարած համոզմամբ Աթէշեան սրբազան վրէժ կը լուծէ տեղապահի ընտրութեան ժամանակ իր դէմ քուէարկող քահանաներէն։ Այս մասին ամենաաղմկալից փոփոխութիւնը տեղի ունեցաւ Կետիկփաշայի Սուրբ Յովհաննէս Եկեղեցւոյ երէց Տէր Զաւէն քահանայ Պըչաքճըի Ենիգաբուի Սուրբ Թադէոս Բարթողոմէոս եկեղեցւոյ վրայ նշանակուելով։ Նշենք որ Տէր Զաւէն կարեւոր թիւով ծուխ ունի Կետիկփաշա թաղի մէջ, որոնք ուշադրութեամբ կը հետեւին իր պատարագներուն։ Պաշտօնի այս փոփոխութիւնը անհանգստութիւն պատճառած է այդ թաղի մէջ եւ թաղական խորհուրդի ատենապետ Յարութիւն Շանլը յստակ դիրք որդեգրած է յայտարարելով, թէ պիտի չվարանի եկեղեցւոյ դռները կղպելէ, եթէ պատրիարքարանը չհրաժարի իր որոշումէն։ Եւ ահա այսպէս թաղական խորհուրդի ատենապետին այս յայտարարութենէն ետք Արամ արք. Աթէշեան յօժարած է քահանան իր ծուխին վերեւ պահելու, պայմանաւ որ թաղական խորհուրդի ատենապետը հրաժարի իր պաշտօնէն։ Մեզի հասած լսումներու համաձայն ատենապետը տրամադիր է հրաժարելու յանուն եկեղեցւոյ երէցին իր պաշտօնի գլուխը մնալուն։ Ինչպէս կը տեսնենք երկրի քաղաքական մթնոլորտը ազդած է նաեւ մեր եկեղեցական վարքին վրայ եւ յանուն բոլոր ընդդիմադիր ձայները լռեցնելու, կը գործէ աննախադէպ վարչաձեւ մը։ Վարչաձեւ՝ որ բնաւ մտադիր չէ յարգելու հին աւանդութիւնները, այլ նպատակ դրած է հասնիլ իրեն համար ցանկալի արդիւնքին։ Նշենք որ Յարութիւն Շանլը ՎԱՏԻՓ-ի կազմին մէջ եւս այն միակ համարձակ մարդն էր, որ առարկութիւն բերաւ Ներքին գործոց նախարարի պարտադրած պայմաններուն եւ յստակօրէն յայտարարեց, թէ խնդրի լուծման միակ միջոցն է պատրիարքական ընտրութիւնը եւ կարելի չէ ընդմիշտ շարունակել նշանակուած փոխանորդի մը միջոցաւ։
Եթէ Աթէշեան սրբազանին գործադրած ճնշումը քահանայի իր պաշտօնին վրայ մնալով սահմանուած էր, անդին կը խօսուի նաեւ այլ տեսակի ճնշումներու մասին եւս։ Որքան որ կարելի չէ եղածը պաշտօնապէս յստակեցնել եւ լրատուութեան վերածել, կ՚արժէ խօսիլ կարգ մը թիկնապահներու համայնքային որոշ անձերու դէմ զգուշացման սպառնալիքներ կատարելու լուրը։ Այս լսումներու ենթակաները թէեւ կը հաստատեն լսումները, բայց կը խուսափին եղածները հրապարակելէ։ Նկատի ունենալով երկրի ներկայ իրավիճակը բոլորովին հասկնալի է այդ զգուշացումը, բայց անդին մեզի կը մնայ ամենայն լրջութեամբ վերանայիլ առկայ իրավիճակին եւ այժմէն դիմել այս ընթացքը կանխելու միջոցներուն։ Եթէ բաւականին զգօն չենք, մօտ ապագային շատ պիտի ափսոսանք այսօրուայ մեր թերացումներուն համար։
