ՄԱՐԳԱՐ ՉԱԼԸՔԵԱՆ
Այս շաբաթ ինչպէս պոլսահայ գրաւոր մամուլի, «Ակօս»ի էջերն ալ լեցուն են մեր ժողովուրդին արժանապատուութիւնը վիրաւորող բացատրութիւններով։ Բացի պոլսահայերէ, հետզհետէ համայն հայութեան օրակարգի նիւթ դարձած է պոլսահայոց հոգեւոր առաջնորդի ընտրութեան ձախողած գործընթացը։ Այստեղ ժողովուրդի արժանապատուութիւնը խանգարողը պատրիարքի ընտրութեան խնդրին մէջ տարիներէ ի վեր գործադրուած կարգ ու կանոնը մէկ կողմ թողելով կարգ մը անձերու քմահաճոյքներուն գոհացում տալու երեւոյթէն կը ծագի։ Իսկ կառավարութիւնը վստահ է, որ իր քմահաճոյքով կրնայ կամք պարտադրել բոլոր մարզերէ ներս։ Վերջապէս ընտրուած քաղաքապետներու կարգալոյծ ըլլալը, այդ ճնշումին դիմադրողներուն վրայ տեղացող սպառնալիքները այսօրուայ կառավարութեան կ՚ապահովեն այն ինքնավստահութիւնը, թէ ի զօրու է ամէն ուզածը գործադրելու։ Վերջին հաշուով պէտք է նշենք որ իր նշանակած քաղաքապետներուն նման չենք արտօներ, որ մեր ժողովուրդին գլխուն ալ պատրիարք մը նշանակէ։ Սակայն այստեղ մեզի համար խիստ կարեւոր է, այդ «չենք արտօներ» առարկութիւնը ուխտի մը նման ընդունելու երեւոյթը։ Ահա հոն է որ կը դժուարանանք «չենք արտօներ» արտայայտութիւնը արդար ձեւով գործածելու, քանի որ մեր հասարակութեան մէջ կան մարդիկ, որ անձնատուր եղած են պետութիւն կոչուած մեքենականութեան դիմաց եւ հրաժարած իրենց բոլոր սեփական իրաւունքներէն։ Մինչդեռ պետութիւն կոչուածը անշուշտ որ հզօր ուժ մըն է եւ կրնայ մեր հարազատ իրաւունքներուն իսկ արգելք ըլլալ։ Այդտեղ ոչ մէկ տարակարծութիւն, խնդիրը մեր այդ պարտադրանքին դիմաց բռնած ուղին է։ Մենք պիտի համակերպի՞նք մեզի պարտադրուածին, թէ ոչ պիտի մերժենք, պահելով ազգին արժանապատուութիւնը։ Այս է մեր էական հարցադրումը։ Հիւանդանոցի հոգաբարձութեան ատենապետը իր նախասիրութիւնը կը փորձէ պարտադրել ամբողջ ժողովուրդի մը կամքին։ Խաղալիքի կը վերածէ ժողովուրդի կամքը եւ ապա կը փորձէ վախ պատճառել պետութեան գաւազանը ցոյց տալով։ Ի՛նչ ցաւալի է որ նոյն անձը Մեսրոպ Պատրիարքի ընտրութեան օրն ալ դիմած էր, այդ նոյն ժանգոտած զէնքին կարողութեան։ Իբրեւ թէ իշխանութիւնները առարկեր են պատրիարքարանի մէջ կատարուած տեղապահի ընտրութեան։ Ո՞ր իրաւունքով։ Ո՞ր օրէնքի, ո՞ր յօդուածով է որ կառավարութիւնը իրաւունք պիտի ունենայ ընտրուած տեղապահը մերժելու։ Այդ մասին ո՛չ ազգային սահմանադրութեան եւ ոչ ալ երկրի օրէնսգրքին մէջ յօդուած մը գոյութիւն ունի։ Կարելի է ըսել որ պետութիւնը իր ուզածը կրնայ ընել։ Անշուշտ որ ճիշդ է այս, քանի որ պետութիւնը ունի զէնք, բանակ եւ ուժ։ Այդ բոլորէն օգտուելով կ՚ընէ այն ինչ որ կ՚ուզէ։ Արդարեւ անցեալը այդ տեսակ ոտնձգութիւններով լեցուն պատմութիւն մը կը ժառանգէ մեզի։ Այս երկրի պատմութեան մէջ նոյնիսկ պատրիարքներ կախաղան ելած են։ Ճշդենք որ կանխենք դիւրիմացութիւնները։ Այո՛ պետութիւնը կրնայ իր կամքը պարտադրել միայն այն ատեն, երբ պիտի ընդունի թէ այդ պարտադրանքը իրաւունքներու բացայայտ բռնաբարում մըն է եւ երբեք կապ չունի պատրիարքարանի այս կամ, այն զանցառութեան հետ։ Վերջապէս հայերն են որ պիտի ճշդեն, թէ ով տեղապահ պիտի ընտրեն, ժամանակաւոր կերպով որո՞ւ պիտի յանձնեն ազգը ղեկավարելու պատասխանատուութիւնը։ Այն ինչ որ նախապէս ըսինք, կրկնենք անգամ մը եւս՝ սա մեր ժողովուրդի արժանապատուութեան խնդիրն է եւ չենք թողուր որ կառավարութիւնը կամ Շիրինօղլուն իրենց քմահաճ քաղաքականութիւններով արատաւորեն զայն։
Աղեքսանդր Մաքետոնացի իր ժամանակին ամենահզօրն էր։ Տիոկենես «Ստուեր մի՛ տար ուրիշ բան չեմ ուզեր» ըսելով յաջողեցաւ այդ հզօրութիւնը ծունկի բերել։
