Վտանգաւոր Գարունը

Գարնան ամիսներուն միշտ ծանրաբեռնուած կ՚ըլլայ Թուրքիոյ քաղաքական օրակարգը։ Խնդրայարոյց օրերը կը սկսի Մարտի 21-ով։ Այդ օր մեր տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդներուն համար Գարնանամուտ է։ Օր ու գիշերի հաւասարուած օրն է այդ։ Սակայն վերջին տա­րինե­րուն շնոր­հիւ քրտա­կան ազ­գա­յին զար­թօնքի, ու­նե­ցաւ նաեւ քա­ղաքա­կան նշա­նակու­թիւն։ Քիւրտեր հին աւան­դազրոյց մը կը յի­շատա­կեն Նեւ­րո­զի առ­թիւ։ Դար­բին Քա­ւայի պատ­մութիւնն է այդ։ Պատ­մութիւն՝ որ հիւ­սուած է հե­րոս Դար­բի­նի կա­պանքնե­րէն փրկու­թեան խոր­հուրդով։ Հին աւան­դութեան հա­մաձայն, եթէ հսկայ խա­րոյկներ կը բո­ցավա­ռուէին դաշ­տե­րու մէջ, քա­ղաք­նե­րու մէջ այդ խա­րոյկնե­րու տեղ կրա­կի տրուեցան ինքնա­շար­ժի անիւ­նե­րը։ Եթէ ան­ցեալին ու­րախ բա­ցագան­չութիւննե­րով երի­տասարդներ կը ցատ­կէին այդ խա­րոյ­կի վրա­յէն, այս ան­գամ քա­ղաքա­կան կար­գա­խօս­ներ, լո­զունգներ ու վան­կարկումներ կը հնչէին բո­ցէն աւե­լի ծուխ ար­ձա­կող անիւ­նե­րու վրա­յէն ցատ­կողնե­րու շրթնե­րէն։

Հա­զիւ որ կ՚անցնի Մար­տի 21-ը, կը թե­ւակո­խենք Ապ­րիլ եւ Ապ­րիլն ալ ու­նի իր ու­րոյն հո­գերը։ Այս տա­րուայ հա­մար Ապ­րի­լի ամե­նալա­րուած, ամե­նաս­րուած օրը եղաւ ամ­սուն 16-րդ օրը։ Ինչպէս ծա­նօթ է երկրի ճա­կատագ­րի վրայ խոր ազ­դե­ցու­թիւն ու­նե­ցող հան­րա­քուէ մը կա­յացաւ այդ օր։ Հան­րա­քուէն ար­դէն իր նա­խապատ­րաստման փու­լին ազ­դա­րարու­թիւններ տուած էր թէ որ­քան փոր­ձանքա­բեր կրնայ ըլ­լալ։ Ար­դա­րեւ քա­րոզար­շա­ւի շրջա­նին սկսաւ ոս­տի­կանա­կան բռնու­թիւններ, որոնց յա­ջոր­դե­ցին մեծ թի­ւով ձեր­բա­կալու­թիւններ։ Կար­ծես քա­րոզար­շա­ւը ար­գի­լուած էր բո­լոր անոնց հա­մար, որոնք մտա­դիր էին մեր­ժել իրենց պար­տադրուած սահ­մա­նադ­րա­կան փո­փոխու­թիւննե­րը։

Սահ­մա­նադ­րութիւն՝ որ նաեւ կը ներ­կա­յացուի իբր հա­սարա­կու­թեան հա­մաձայ­նած կամք, այս օրի­նակին մէջ բա­ւական հե­ռու էր այդ սահ­մա­նու­մէն։ Վեր­ջա­պէս Խորհրդա­րանը պի­տի կորսնցնէր իր լիազօ­րու­թիւննե­րու կա­րեւոր մէկ մա­սը եւ օրէնսդրու­թիւնը պի­տի թո­ղուր միայն մէկ ան­ձի կամ­քին։ Բնա­կանա­բար բա­ւական մեծ էր նաեւ այս պար­տադրան­քին դէմ առար­կութիւն ու­նե­ցող­նե­րուն թի­ւը։ Ահա այս պայ­մաննե­րու մէջ կա­յացաւ հան­րա­քուէն եւ ինչպէս որ կ՚ակնկա­լուէր տե­ղի տուաւ շատ լուրջ հա­կազ­դե­ցու­թիւննե­րու։ Ինքնին այս ալ բնա­կան եւ հասկնա­լի էր, քա­նի որ քուէար­կութեան գոր­ծընթաց­քը դա­սաւո­րելով պաշ­տօ­նակո­չուած Ընտրու­թեան Բարձրա­գոյն Խոր­հուրդը խա­ղի շա­րու­նա­կուած պա­հուն փոր­ձած էր կա­նոն­նե­րը փո­խելու։ Նա­խապէս իր որո­շու­մով պար­զուած էր թէ չե­ղեալ պի­տի հա­մարուին ընտրա­տարած­քի կնիք չու­նե­ցող թեր­թիկնե­րը։ Սա­կայն վեր­ջին պա­հուն անոնք յան­կարծա­կիօրէն ըն­դունե­լի հա­մարուեցան տե­ղի տա­լով բուռն հա­կազ­դե­ցու­թեան։ Շու­տով յա­ջոր­դեց Թուրքիոյ հա­մար մտա­հոգու­թեան աղ­բիւր դար­ձած մի այլ թուական՝ Ապ­րի­լի 24-ը։ Այ­սինքն հա­յոց Մեծ Եղեռ­նի զո­հերուն յի­շատակ­ման օրը։ Բռնու­թիւնը այսպէս բան մըն է։ Թէ կու գայ կը սպան­նէ եւ թէ ապա չի թո­ղուր որ սուգդ ապ­րիս։ Դուն մե­ռեալ­նե­րուդ յի­շատա­կը կը յար­գես, իսկ ան իրեն դէմ ատե­լու­թիւն կը գտնէ քու այդ յի­շատա­կու­միդ մէջ։ Ու­րեմն բռնա­կալը չխրտչեց­նե­լու հա­մար պի­տի խու­սա­փիս նաեւ սուգդ ապ­րե­լէ։ Եթէ ոչ յան­կարծ այդ դիւրզգաց ու դիւ­րագրգիռ միտ­քը իր բո­լոր ու­ժով կու գայ յար­ձա­կիլ, ըսե­լով թէ իր պա­պերը կը նա­խատես։ Մինչդեռ հա­շիւը պարզ է, եթէ դուն ոճ­րա­գործնե­րը պի­տի փա­ռաբա­նես «իմ պապս է» ըսե­լով, ու­րիշ մի­ջոց չու­նիս պի­տի հան­դուրժես, այդ ոճ­րա­գործ պա­պերուդ նա­խատին­քին։ Երե­ւոյ­թը որ­քան ալ յու­սադրող չըլ­լայ կար­ծես հետզհե­տէ կը գո­յանայ այս գի­տակ­ցութիւ­նը Թուրքիոյ որոշ շրջա­նակ­նե­րու մէջ։ Ան­շուշտ ան­բա­ւարար, բայց գո­նէ փոքր ինչ բա­րեփո­խում մը սա դա­ժան պայ­մաննե­րու մէջ։ Չէ աւար­տած գար­նան խնդի­րեան օրե­րը՝ քա­նի կը պատ­րաստուինք Մա­յիս Մէ­կին։ Իսկ ի՞նչ կը կար­ծէք, Մա­յիսի 6-ը, Տե­նիզ Կեզ­մի­շի եւ իր ընկերներուն կախաղան ելած օրը զա՞նց պիտի առնենք։