ՌՈՒԲԷՆ ՎԱՐԺԱՊԵՏԵԱՆ
Բաղէշի Մուտքի գաւառի բնակիչ Տրտոյի պատմութիւնը «Տրտօ Մայրիկ Եւ Ընկուզենի» խորագրի ներքեւ պատմող ժապաւէնը Իսթանպուլի 36-րդ Կինօ Փառատօնի շրջագծով 12 Ապրիլին ցուցադրուեցաւ Պէյօղլու շարժասրահի մէջ։ Ապա ֆիլմը յաջողեցաւ լաւագոյն վաւերագրական ընտրուիլ նոյն փառատօնի մրցման բաժնին։ Այս առթիւ զրուցեցինք ֆիլմի բեմադրիչ Սերտար Էօնալի եւ բրոտիւսըր Նակիհան Ուսքանի հետ։
Ռուբէն Վարժապետեան- Ինչպէ՞ս ծանօթացաք Տրտօ Մայրիկի հետ։
Սերտար Էօնալ- Առաջին հերթին ուղղակի ծանօթութիւն մը չէինք ունեցած իր հետ։ Պաշտօնի բերմամբ Իսթանպուլ եկած էի, որպէս ուսուցիչ եւ նոյն դպրոցը կ՚ուսուցչագործէի Տրտոյի թոռնուհիին հետ։ Այդ առթիւ լսեցի իր մասին։ Նշեմ որ ան իմ ճանչցած առաջին հայն էր։ «Ուրտեղացի՞ էք, որտեղէ՞ն եկած էք» հարցուցի եւ շատ զարմացայ որ Բաղիշեցի են։ Այսպէսով հարցումներս քիչ մը եւս խտացան եւ լսեցի իր ընտանիքին Իսթանպուլ գալու ոդիսականը։ Կ՚ըսէր թէ մեծ մայրիկը չէ կրցած հեռանալ գիւղէն եւ մինչեւ օրս ալ ամառուայ եղանակը կ՚անցնէ գիւղի մէջ ու կը հաւաքէ իր պարտէզի ընկուզենիի հունձքը։ Մօտաւորապէս հինգ տարի առաջ պատահեցաւ այս ծանօթութիւնը եւ ես այդ օրէն ի վեր մտադրած էի այս նիւթը վաւերագրական ֆիլմի մը վերածել։ Այդ նպատակով դիմեցի Թուրքիա-Հայաստան Շարժանկարի Հարթակին եւ իմ առաջարկը ընդունելութիւն գտաւ ու սկսանք նկարահանումներուն։
Ռ.Վ.- Ֆիլմի նկարահանումը բազմածախս աշխատութիւն մըն է։ Բացի Թուրքիա-Հայաստան Շարժանկարի Հարթակի ներդրումէն, ուրիշ աջակցութիւններ ալ ունեցա՞ք։
Ս.Է.- Թէ Թուրքիոյ մէջ եւ թէ արտասահման զանազան տեղեր դիմեցինք, բայց դժբախտաբար դրական պատասխան մը չենք ստացած։ Իսկ Ոսկէ Ծիրանէն մեր ստացածը ինքնին անբաւարար էր ֆիլմը յաջողելու համար։ Շատ անգամ մեր սեփական միջոցներով փորձեցինք ճամբայ անցնիլ։ Ֆիլմը ալ աւելի բազմածախս կը դառնար, քանի որ նկարահանումներու համար կը ճամբորդէինք Բաղէշ, Իսթանպուլ կամ Հայաստան։ Միայն նկարահանումներուն աւարտին է որ որոշ օժանդակութիւն մը գտանք։
Ռ.Վ.-Ի՞նչ տեսակ դժուարութիւններ կ՚ապրէիք Պիթլիսի մէջ նկարահանումներու պահուն։
Ս.Է.-Նախապէս որոշ մտահոգութիւններ ունէի։ Չէի գիտեր թէ տեղացիներ ինչ վերաբերում պիտի ունենան։ Սակայն լուրջ որեւէ խնդիր չենք ապրած։ Ընդ հակառակը Տրտօ Մայրիկ մեծ համակրանք կը վայելէ այդ շրջակայքի մէջ։ Մեր ամենամեծ դժուարութիւնը մի գուցէ իրեն հանդէպ ցուցաբերուած այդ յարգանքէն կը ծագէր, քանի որ մարդիկ ամենուրէք այցելութեան կու գային եւ մենք կը դժուարանայինք աշխատելու։
Ռ.Վ.- Իսկ արդեօք դժուարացա՞ք Տրտօ Մայրիկը նկարահանումներու համար Հայաստան տանելու։
Ս.Է.- Ո՛չ, քանի որ այս իր առաջին այցելութիւնը չէր։ Ան արդէն 1990-ական տարեթիւերուն այցելած էր Հայաստան եւ այնտեղ ծանօթացած իր ազգականներուն հետ։ Ուրեմն Հայաստանը իրեն համար շատ հարազատ տեղ մըն էր։ Մանաւանդ ալ նկարահանումները զուգադիպեցան Հայոց Սուրբ Զատկի Տօնին, որուն շնորհիւ շատ աւելի յաջող նկարահանումներ ունեցանք։ Նոյնպէս Իսթանպուլի նկարահանումներն ալ կը զուգադիպէին Նոր Տարուայ Տօնին։
Ռ.Վ.- Ըսած էիք թէ առաջին անգամ հինգ տարի առաջ ծանօթացած էք հայու մը հետ։ Յետոյ անոնց տօնական օրերուն ականատես եղաք։ Այս բոլորը ի՞նչ տպաւորութիւն գործեցին ձեր վրայ։
Ս.Է.- Կասկած չկայ որ շատ ուսուցողական էր։ Ահագին բան սորվեցայ հայոց մասին։ Ո՛չ միայն Թուրքիոյ հայերը, այլ Հայաստանի հայերն ալ շատ հարազատ թուեցան։ Նոյնիսկ միջոց մը ետք այնպէս կը թուար թէ ես ինձ համար կը նկարեմ այս վաւերագրականը։
Ռ.Վ.-Բացի փառատօնի առթիւ կատարուած ցուցադրութենէն շարժանկարի սրահներուն մէջ ալ ֆիլմը դիտելու առիթ պիտի ունենա՞նք։
Ս.Է.- Քանի որ շատ դրական արձագանգեր ստացած ենք, անշուշտ կը փափաքինք որ ան ցուցադրուի նաեւ մեծ դահլիճներու մէջ։ Նախապէս շատ յոյս չունէինք այս մասին, քանի որ գիտենք թէ վաւերագրական ֆիլմերը այդ դահլիճներու մէջ ցուցադրուելու դժուարութիւններ կ՚ունենան։ Բայց փառատօնի ընթացքին մրցանակ ստանալով քիչ մը աւելի յուսադրուած ենք։ Հանդիպումներ կ՚ունենանք եւ կը յուսանք թէ ֆիլմը սպիտակ վարագոյրի վրայ ալ հանդիսատեսին կը հասնի։ Մեծ հաւանակութեամբ Ոսկէ Ծիրանի նախագիծէն ներս ցուցադրուի նաեւ Երեւան։ Սակայն նախքան այդ կը փորձենք Եւրոպական փառատօներուն ալ մասնակցիլ։
