«Իսկանդերները» Հայաստանում

Սեպ­տեմբե­րի 21-ին Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թեան 25-ամեակի առ­թիւ մեր զի­նու­ժը ցու­ցադրեց փա­ռահեղ ռազ­մա­կան շքերթ Հան­րա­պետու­թեան հրա­պարա­կում։ Հա­յաս­տա­նը պա­տերազ­մող եր­կիր է ար­դէն 25 տա­րի եւ մեր զէն­քի ցու­ցադրու­մը նոյնպէս պա­տերազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն է, որով­հե­տեւ բա­նակը հզօր է զէն­քով եւ հայ­րե­նասի­րական ոգով։ Դան­դաղ, լուռ, հիւ­ծող պա­տերազ­մը, որը կա­թիլ առ կա­թիլ արիւ­նա­հոսում էր, գրե­թէ ամէն օր խլե­լով մե­զանից զի­նուո­րի կեանք, յատ­կա­պէս սաստկա­ցաւ 2010-ից յե­տոյ եւ դա կա­պուած էր Ատրպէյ­ճա­նում նոր զէն­քի ձեռքբեր­ման հետ, քան­զի այն, ինչ Հա­յաս­տա­նը ցու­ցադրում է շքեր­թում, Ատրպէյ­ճա­նը փոր­ձարկում է կռուի դաշ­տում, բայց կար­ճա­տեւ, սա­կայն Ապ­րի­լին այդ կարճ ցու­ցադրու­թիւնը տե­ւեց 4 օր, պատ­ճա­ռելով մեզ եր­բե­ւէ չսպիացող վէր­քեր, քան­զի խլեց 100-ից աւե­լի ոս­կի երի­տասարդնե­րի եւ նրանց սա­տարող ազա­տամար­տիկնե­րի կեանքներ… Հա­յաս­տա­նը չնե­րեց Ռու­սաստա­նին Ապ­րի­լը։ Մեր տղա­ները ըն­կան մեր ռազ­մա­վարա­կան դաշ­նակցի յար­ձա­կողա­կան զէն­քի կի­րառու­մից։ Կտրուկ փո­խուեց հա­յերի վե­րաբեր­մունքը ռուս բարձրաս­տի­ճան պաշ­տօ­նեանե­րի հան­դէպ, որոնք զար­մա­ցած սկսե­ցին գան­գա­տելու, թէ նրանց նոյ­նիսկ թէյ չեն առա­ջար­կում եւ սի­րալիր չեն վե­րաբեր­ւում, այ­սինքն քծնում, ինչպէս դա նախ­կի­նում էր։ Եւ ահա Սեպ­տեմբե­րի 21-ին հա­յերի շքեր­թին յայտնուեցին ռու­սա­կան ար­տադրու­թեան «Իս­կանդեր­ներ» (հրթի­ռային հա­մակար­գե­րը, որոն­ցից «Իս­կանդեր–Մ» ու­նի 500 քմ կրա­կի հե­ռահա­րու­թիւն)։ Երբ Կիւմրի­յում տե­ղակա­յուած ՌԴ-ան 102-րդ ռազ­մա­կայա­նի զի­նուոր­նե­րը, մաս­նակցե­լով շքեր­թին, հա­ւասա­րուե­ցին ամ­բիոնին, ապա հնչեց ող­ջոյնը «Փա՛ռք մեր եղ­բայր-դաշ­նա­կից­նե­րին», ին­չը մեծ բա­ւարա­րու­թիւն պատ­ճա­ռեց ռուսնե­րին։ Ռուս քա­ղաքա­գէտ­նե­րը «Իս­կանդեր­նե­րի» փաս­տը մեկ­նա­բանե­ցին, թէ իբր Մոս­կուան դրա­նով ազ­դա­րարեց, որ հա­ւասա­րապէս է զի­նում եր­կու պա­տերազ­մող կող­մե­րը, իսկ դա բա­ցառում է հար­ցի ու­ժա­յին լուծման տար­բե­րակը։ Նաեւ շեշ­տե­ցին, որ տաս­նեակ երկրներ երա­զում են ու­նե­նալ «Իս­կանդեր­ներ», բայց Ռու­սաստա­նը տրա­մադ­րել է այդ թան­կարժէք զէն­քը առա­ջին ան­գամ իր եղ­բայրա­կան Հա­յաս­տա­նին, սա­կայն ի՞նչ քա­նակու­թեամբ, դա ար­դէն պե­տական գաղտնիք է։ Հարց է ծա­գում, ար­դեօք այդ զէն­քը հայ­կա­կան զի­նու­ժի՞ն է պատ­կա­նում թէ ռու­սա­կան ռազ­մա­կայա­նին, քան­զի դե­ռեւս 2013-ին «Իս­կանդեր­նե­րը» հա­մալրեցին 102-րդ ռազ­մա­կայ­նի զի­նանո­ցը, որը զսպում է առա­ջին հեր­թին Թուրքիային որե­ւէ ոտնձգու­թիւննե­րից։ Պարզւում է, որ ո՛չ, այդ հրթի­ռային հա­մալիր­նե­րը պատ­կա­նում են հէնց Հա­յաս­տա­նին եւ մի­տուած են զսպել Ատրպէյ­ճա­նին, որը լի­նելով նաւ­թա­կիր եր­կիր, լուրջ խնդիր­ներ կ՚ու­նե­նայ, եթէ լայ­նա­ծաւալ պա­տերազ­մի յա­ւակ­նութիւն դրսե­ւորի։ «Իս­կանդեր­նե­րի» ցու­ցադրու­մը իս­կոյն եւեթ իրա­րան­ցում առա­ջաց­րեց ատրպէյ­ճա­նական զի­նուած ու­ժե­րի շրջա­նում, ին­չից շտա­պեցին օգ­տուել զէնք ար­տադրող երկրնե­րը, որոնց հա­մար պա­տերազ­մող երկրնե­րը ցան­կա­լի շու­կայ են։ Իս­րա­յէլը հա­մեմա­տեց Ատրպէյ­ճա­նի վի­ճակը իր հետ. եր­կու երկրնե­րը շրջա­պատուած են թշնա­մինե­րով, որոնք պատ­րաստ են ամէն պա­հին հրթի­ռակո­ծուել, ուստի Իս­րա­յէլը կ՚օգ­նի Ատրպէյ­ճա­նին ոչ միայն հա­կահրթի­ռային զէն­քով, այլ նաեւ զէն­քի տեխ­նո­լոգիայով։ Օգ­նութեան հաս­նել պատ­րաստ է նաեւ Ուքրաինան եւ մեր ռազ­մա­վարա­կան գոր­ծընկեր Պե­լառու­սը, որոնք կա­րող են հա­կադար­ձել մեր «Իս­կանդեր­նե­րին» «Գրոմ» (ամպրոպ) հրթի­ռային հա­մալիր­նե­րով։ Եւ լրագ­րե­րում յայտնուեց Ալիեւի եւ Լու­կա­շեն­կո­յի ձեռք սեղ­մե­լու պա­հը։ Զէն­քի առա­ջադ­րանքով հան­դէս եկաւ նաեւ մեզ «Իս­կանդեր­ներ» տրա­մադ­րող Ռու­սաստա­նը, որն ու­նի չա­փազանց հե­տաքրքիր զէն­քի տե­սակ­ներ, որոնք նա ցու­ցադրեց Սեպ­տեմբե­րի վեր­ջե­րին Պաք­ւում կազ­մա­կեր­պուած զէն­քի տօ­նավա­ճառին… Մենք այ­լեւս չենք զար­մա­նում. այն, ինչ հա­յերի հա­մար կե­նաց-մա­հու խնդիր է, զէնք վա­ճառող­նե­րի հա­մար միայն կեան­քի խնդիր է։ Պիզ­նեսի խնդիր։