ՎԱՐԴԱՆ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
estukyan@gmail.com
Չորս ընդարձակ տարածքի վրայ 30 հազար վրաններ եւ շուրջ 100 հազար բնակչութիւն։ ՏԱԻՇ-ի յարձակումներէն ետք Քոպանիէն ապաստանածներու վրան-քաղաքն ենք։ Բնակիչներուն կէսը արաբ է, իսկ կէսը քիւրտ։ Այդ բոլորին մէջ երեք ընտանիքներ յատուկ գուրգուրանքի կ՚արժանանան։ Թովմասեան ընտանիքը ինը ամիս առաջ եկած է Սուրուչ։ Նախ բնակած են գիշերօթիկ դպրոց մը, ապա տեղափոխուած այս վրան-քաղաքը։ Կը մօտենանք, որ իրենց բերնէն լսենք այն ինչ որ ապրեցան վերջերս։
«Անունս Յակոբ է։ Քոպանիի մէջ ինքնաշարժի նորոգիչ էի։ Եղբայրներուս եւ մեր ընտանիքներուն հետ պատերազմէն փախչելով հոս ապաստանեցանք։ Ընդամէնը 15 շունչ ենք։ Նախ դպրոց մը տեղադրած էին մեզ, իսկ հինգ ամիս է որ հոս ենք։ Ձմեռը շատ անձրեւ տեղաց, բայց մենք դպրոցի շէնքի մէջ ապահով էինք։ Իսկ հոս ինչ կ՚ըլլայ չեմ գիտեր։ Հեռուստացոյցէն սառնադարան, ամէն ինչ ունինք։ Լաւ վերաբերումի կ՚արժանանանք, բայց նորէն ալ երթալ կ՚ուզենք։ Իսկ ո՞ւր երթալ, իրաւ որ չեմ գիտեր։
Կնոջս Ֆէրուզին ոտքերէն մէկը արհեստական է։ Երեք ամիս առաջ այստեղ գործողութիւն ըրին ու կտրեցին։ Գաւառապետը շատ օգնական եղաւ մեզի։ Անոր ինքնաշարժով հիւանդանոց կ՚երթայինք կու գայինք։ Հոս լաւ վերաբերում կը տեսնենք։»
«Իմ անունս Սերովբ է։ Եղբայրս իր որդւոյն աչքերուն առջեւ զոհուեցաւ Քոպանիի մէջ։ Տղեկը դեռ ինքզինքին չէ եկած։ Միշտ կը լռէ։»
«Ես Ֆէրուզն եմ։ Ինը ամիս է որ Սուրուչ ենք եւ հինգ ամիսէ ի վեր այս վրան-քաղաքին մէջ։ Մեզմէ զատ հայու մը չենք հանդիպած։ Դուրսը արաբերէն կամ քրտերէն կը խօսինք, իսկ մեր միջեւ հայերէն։ Ինը ամիս ետք առաջին անգամ հայերու հետ հաց կը կիսենք։ Այս ընթրիքը շատ իմաստալից է մեզ համար։
Հայաստան երթալ մեր առաջին նախընտրանքը չէ։ Արդէն ինչպէ՞ս պիտի երթանք որ։ Անցագիր չունինք, թողենք անցագիրը շատերս անձնագիր ալ չունինք։ Անցագիր հանելու համար 1000 տոլար պէտք է։ 15 հոգու համար 15 հազար։ Քոպանի որ վերադառնանք, քոպանիցի չի մնաց, որ Քոպանի մնար։»
Արամ Արք. Աթէշեան այցելեց Թովմասեան ընտանիքին։ Մի առ մի հետաքրքրուեցաւ ընտանիքի բոլոր անդամներուն հետ։ Արամ սրբազան աւելի ետք «Ակօս»ին յայտնեց թէ կարելի բոլոր միջոցներով պիտի օժանդակէ Թովմասեան ընտանիքին։ «Զիրենք եւ իրենց պայմանները տեսնելով կրնամ ըսել որ ուրախացած եմ։ Ուրախացած եմ որովհետեւ գիտեմ ուրիշ գաղթականներու պայմանները։ Հագուստեղէնի, կօշիկի, դեղորայքի նման կարիքներ ունին, որոնց բոլորն ալ պիտի հոգանք։ Բարերարներու նիւթական աջակցութիւնը փոխանցեցի իրենց։ Խորհուրդ տուի որ երախաները Պոլիս տանիմ եւ մեր դպրոցներուն մէջ ուսանին։ Իսկ մեծերու դրութիւնը հոն աւելի հանգիստ ու ապահով է։ Տակաւին դպրոցներու վարչութիւններուն հետ չեմ խօսած, բայց պիտի աշխատիմ որ տղաքը այստեղ ուսանին։ Գոնէ իրենց ուսումը կիսատ չմնայ» ըսաւ Արամ սրբազան։
