Նոյնիսկ տասը տարի առաջ շատեր կարեւորութիւն կ՚ընծայէին այն խորհրդանշական տարեթեւին, որ պիտի յիշեցնէր Հայոց ցեղասպանութեան դարադարձը։ Բազում իմաստներ կը վերագրուէին այդ խորհրդանշական թուականին։ Կարծես թէ օրացոյցը ինքնին բացառիկ յատկութիւն մը ունենար եւ յանկարծակիօրէն շրջէր մեզ յուզող տխուր ճակատագիրը։ Ի վերջոյ եկաւ այդքան սպասուած տարեթիւը, իր հետ բերելով դաւադրութեան նոր մարմնացումներ։ Ոմանք կը սպասէին որ Թուրքիոյ հանրապետութիւնը թեւակոխելով այդ կախարդական տարեթիւին, իսկոյն պիտի փոխէ իր այդքան տարուան կարծրացած քաղաքականութիւնը եւ պիտի մեղանչէ իր գործած ոճիրին համար։ Ներկայ դրութեամբ այդպիսի հեռապատկեր մը չերեւիր հորիզոնին վրայ։ Ընդհակառակը, այժմ կը տիրէ շատ աւելի մտահոգիչ երեւոյթ քանի որ ուրացումը գտած է նաեւ հայերէնով արտայայտուելու առիթը։ Մեզ բոլորիս ամօթի ծանր բաժին մը կը վիճակի, երբ Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքական Աթոռի Փոխանորդը իր ժողովուրդը կը հրաւիրէ Ա. Աշխարհամարտի զոհերու յիշատակին հոգեհանգստեան պատարագ մատուցելու։ Ուրացման երեւոյթներէն մէկն ալ նիւթերը իր իմաստէն դուրս քաշելով կը յայտնուի։ Ապրիլ 24-ը Առաջին Համաշխարհային պատերազմի ո՞ր մէկ ճակատագրական պահը կը խորհրդանշէ որ Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցին մէկ կողմ թողու իր զոհերու յիշատակը եւ փութայ այլ ազգի զոհերու յիշատակը յարգելու։ Մենք բնականաբար խտրականութիւն չենք դներ բոլոր անմեղ զոհերուն միջեւ։ Բայց արդէն ամբողջ դար մը հաստատուած թուականը ուրիշ իմաստի մը փոխանակելը մեր հասկացողութիւնով միայն մէկ նշանակութիւն ունի՝ սրբապղծութիւն։ Չըլլա՛յ որ այդ օր ի դէմ հայ եկեղեցւոյ միասնական կամքին մեր Պատրիարքարանը ազգիս հայոց 1,5 միլիոն անմեղ զոհերուն, սրբադասութիւն կատարէ Առաջին Աշխարհամարտի բոլոր զոհերուն համար։
Կեանքի մէջ կան պահեր, ուր մարդիկ կրնան դատապարտուիլ լռութեան, քար լռութեան։ Այդ հանգրուանին գիտցողը նկատի կ՚ունենայ լռութեան տեղի տուող պայմանները եւ եղելութիւնը կը դիտէ հասկացողութեամբ։ Սակայն արդեօ՞ք ներկայ պահը դեռ տակաւին այդ պահն է, որ մենք ապաւինինք այդ քար լռութեան թելադրած վախ ու սարսափի անպատիւ հոգեվիճակին։ Բայց ի՞նչ ընենք, որ չար ճակատագիրը մեզ բերաւ այնպիսի հանգրուանի մը, ուր մեր ձայնին լսելի դառնալուն համար յոյսերնիս կապած ըլլանք Քիմ Քարտաշեանի ժողովրդականութեան։ Եթէ կը խօսինք ամօթի մը մասին հարկ է նշել որ այստեղ խնդրոյ առարկայ եղածը ազգային ամօթ մըն է։ Իբրեւ ազգ չենք յաջողած մեր արժանապատուութիւնը բարձր պահել։ Զոհած ենք մեր սրբութիւնները ի գին խայտառակ վախի։ Բայց ոչ մէկ կասկած, յանկարծ եթէ պայմանները որոշ չափով իսկ բարելաւին, այսօրուան բոլոր վախկոտները պոռոտախօս հերոսներ ըլլալով պիտի ներկայանան մեր դիմաց։
Այո՛, 2015 տարեթիւն է եւ հայ ժողովուրդի ամբողջ պատմութեան ընթացքին ենթարկուած մեծագոյն չարիքը յիշատակելու համար կը դիմենք ամօթալի ուրացումի մը առթած խորամանկութեան։ Մենք մեզ պիտի լոլոզենք ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակը յարգած ձեւացնելով, իսկ ուրիշներուն պիտի վստահեցնենք, թէ մենք գործ չունինք այդպիսի նիւթերով։ Եւ որքան ցաւալի է տեսնել, թէ պոլսահայութիւնը ի վիճակի չէ այս ամօթ արարքը արժանի կերպով դատապարտելու։ Այս խնդրին մէջ ալ հաշիւը պիտի թողունք երկնային դատաւորին, քանի որ գիտենք թէ մարդու կեանքի այս չնչին տեւողութեան փոխարէն շատ աւելի մնայուն է պատմութեան յիշողութիւնը, որ պիտի չմոռնայ այս խայտառակ ճղճիմութիւնը։