ՔՈՒՂԹՈՒԼՈՒՇ ՊԱՇԹԸՄԱՐ
bastimar.kurtulus@gmail.com
Վիոլա Արտոնէի վէպը կը պատմէ Մուսոլինիի անկումէն ետք իտալացիներու ապրած զրկանքները։ Ֆաշիզիմը աւերուած երկիր մը թողած է իր ետիք։ Փողոցները այլանդակողը թափօններու գոյացուցած բլուրները չէր միայն։ Սարսափը ամենուրէք էր։ Պատերազմի հետեւանքով այրիացող կիներու գլխաւոր մտատանջութիւնն էր իրենց զաւակներու սնունդը։
Այդ պայմաններու մէջ է որ ժողովուրդի բերնէն կը տարածուի փսփսուկ մը «մանկանց գնացքը»։ Հետզհետէ յաճախակի դարձող զրոյցներու համաձայն գնացք մը երախաները պիտի փոխադրէ այնպիսի երկիր մը, ուր մարդիկ կը ստանան հիմնական բոլոր կարիքներու գոհացումը։ Առաջին հերթին մայրերը չեն հաշտուիր իրենց զաւակներէն բաժնուելու գաղափարին։ Միւս կողմէ անոնց սնանման խնդիրն ալ մղձաւանջի մը վերածուած է շատերուն համար։ Ակամայ կը համակերպին երախաները ղրկելու գաղափարին։ Վերջապէս կարմիր դրօշներով զարդարուած գնացքը կը հասնի քաղաք։ Կարճ կտրուած մազերով կանայք, որոնք պաշտօնակոչուած են կոմկուսի կողմէ, արդէն սկսած են արձանագրութիւններուն։
Վիոլա Արտոնէի գրական ոճը տպաւորիչ է։ Ընթերցողը յաճախ կը նոյնանայ մօր գիրկէն բաժանուելու կսկիծը պատած անչափահասի հոգեբանութեան։
Ինծի համար շատ ցնցիչ էր այն տողերը, ուր հեղինակը կը պատմէր երախաներուն, Կարմիր Բանակի կողմէ ուղարկուած եւ զիրենք տաք պահող բաճկոնները գնացքի տեղաշարժով իսկոյն հանուելու եւ իրենք ճանապարհելու եկած մայրերուն նետելու դրուակը։ Ետին մնացողներու հոգերը իրենց հետ տանող երախաներու պատմութիւնն է այս։ Գնացքը այդ երախաները կը փոխադրէ պարտուած երկիրէ մը դէպի Կարմիր Երկիր։ Խորհրդային երկրին է այդ երկիրը, ուր ոչ սով կայ եւ ոչ ալ մսիլ։ Հոն սնունդը բոլորին համար բաւարար է։ Բոլորին բաւելու չափ կօշիկ կայ։ Մանկանց կը պատմուի սեփական ունեցուածքի բացակայութիւնը։ Ամէն ինչ դասաւորուած է կարիքներու համաձայն։
Երախաները տեղ հասնելով կը բաժանուին խնամատար ընտանիքներու։ Ետին մնացած մայրերը կը տառապին, կը մտահոգուին, հետզհետէ կը վախնան իրենց որդիներուն մասին։
«Վէպը կը փաստէ թէ սովածութիւնը աւելի որոշիչ դերակատար մըն է, քան վախը»։
