ՄԱՐԳԱՐ ՉԱԼԸՔԵԱՆ
3Օգոստոս 2014 թուին «Իսլամ Պետութեան» ահաբեկիչներու ձեռքով գործադրուեցաւ մեր ժամանակներու կարեւորագոյն ցեղասպանութիւններէն մէկը։ Շատ կարճ ժամանակ առաջ հիւսիսային Իրաքի Մուսուլ քաղաքը արշաւած ահաբեկիչները իրենց թիրախ ընտրած էին Շենկալ Լեռը, որ ընդհանրապէս բնակեցուած էր էզտիներով։ Հիւսիսային Իրաքի ինքնավար մարզի զինուորները նախքան ահաբեկիչներու գալը լքած էին տարածքը, ամբողջովին անպաշտպան թողելով տեղացի ժողովուրդը։ Արդարեւ ահաբեկիչները առանց դիմադրութեան հանդիպելու յարձակեցան տեղացի ժողովուրդին վրայ եւ ժամերու ընթացքին սպանեցին բազմահազար էզտիներ եւ նաեւ նոյնքան կանայք գերավարելով տարին իրենց իշխած քաղաքները, որպէս գերի վաճառելու համար։
Անգամ մը եւս մարդկային մեծ ողբերգութիւն մը կ՚ապրուէր քանի մը երկիրներու կամ պետական մարմիններու համաձայնութեամբ։ Շենկալի էզտիներու ամբողջական բնաջնջումը կասեցնողը եղաւ 12 քիւրտ ռազմիկներու դիմադրութիւնը եւ պաշտպանութիւնը։ Անոնցմէ ինը արդէն զոհուեցան այդ բախումներու ընթացքին։ Իսկ երեքը ձերբակալուեցան Հիւսիսային Իրաքի ինքնավար քրտական մարզի իշխանութիւններու կողմէ։ Այս վերջիններուն ճակատագիրը մինչեւ օրս կը մնայ անստոյգ։
Էզտիները 3 Օգոստոսի այս կոտորածը անուանեցին «72-րդ ֆերման» (հրովարտակ)։ Ինչպէս ծանօթ է ֆրեման կամ հրովարտակ բառը կը նկարագրէ թագաւորական կամք։ Հետեւաբար էզտիներ իբրեւ կրօնական փոքրամասնութիւն դարերու ընթացքին հալածուեցան տարածաշրջանի զանազան կրօններու պատկանող իշխանութիւններու կողմէ։ Ներկայիս էզտիներու մեծագոյն սփիւռքը կը գտնուի Հայաստանի հանրապետութեան սահմաններու մէջ, ուր անոնք համեմատաբար աւելի հանդուրժողական պայմաններու տակ կը շարունակեն պահել ու աւանդել իրենց հաւատքը ու մշակոյթը։
Համաշխարհային մարդկութեան համար խիստ դաստիարակիչ օրինակ մըն է ՄԱԿ-ի նման միջազգային կառոյցներու առկայութեան պայմաններուն իսկ ժողովուրդի մը խեղդամահ ըլլալու երեւոյթին հետեւիլ բոլորովին ճարահատութեան պայմաններուն տակ։ Այս օրինակին մէջ էզտիներ թերեւս պատմութեան մէջ առաջին անգամ մերժեցին իրենց կրօնքի թելադրած մարդասպանութիւնը արգիլող կանոնները եւ այս յարձակումէն ետք կազմեցին ինքնապաշտպանութեան ջոկատներ։ Այսօր անոնք Սուրիոյ ժողովրդավարական ուժերու ամբողջութեան մէջ ունին իրենց զինեալ անջատ միաւորումը, որ կը մարզուի քիւրտ ֆետայիներու կողմէ։
3 Օգոստոսի թուականը այդ դէպքէն ետք սկսած է նշուիլ աշխարհի տարբեր երկիրներու մէջ որպէս էզտիներու ցեղասպանութեան օր։
Կարելի է ըսել թէ յանուն մարդկութեան աշխարհի բոլոր ժողովուրդները պարտական են էզտիներու՝ այս խաղաղասէր փոքրագոյն ժողովուրդին ամէն գնով օգնելու եւ օժանդակելու։ Որովհետեւ ինչպէս գիտենք հայոց ցեղասպանութեան փորձէն այս տեսակի աւերներու դէպքերը կը շարունակուին տարիներու տեւողութեամբ։ Ճիշդ ալ այս համոզումին իբրեւ ապացոյց լրատու գործակալութիւններ կը յայտնէին, թէ Անգարայի մէջ փրկագին վճարելով ազատուած է էզտի երիտասարդուհի մը գերավարութենէն վեց տարի անց։ Այս լուրը հաղորդուելու պահուն երիտասարդուհին հեռացած էր Թուրքիայէն եւ արդէն միացած էր փրկագինը վճարող իր ընտանիքի անդամներուն, որոնք բնակութիւն, հաստատած են Ավստրալիա։ Լրատուութիւնը հոս կ՚աւարտի առանց տեղեկութիւն տալու, թէ ոստիկանական ու դատական ի՞նչ գործողութիւն կատարուած է, այդ երիտասարդուհին Անգարայի մէջ պահած «Իսլամ Պետութեան» ահաբեկիչներուն հանդէպ։ Արդեօք հարցաքննուա՞ծ է անոր Շենկալէն մինչեւ Անգարա հասնող ճամբորդութեան մանրամասնութիւնները։ Այս հարցումները ցարդ կը մնան անպատասխան, բայց ծանր կասկածի տակ կը դնեն Թուրքիոյ կառավարութիւնը։ Որւվհետեւ գիտենք թէ «Իսլամ Պետութիւն» ահաբեկչական կազմակերպութիւնը Հիւսիւսային Սուրիոյ, Հիւսիւսային Իրաքի եւ այժմ ալ Լիպիոյ մէջ գործակատարն է Էրտողանի կառավարութեն։
Անգամ մը եւս ցնդած կ՚երեւի յատկապէս հայոց ցեղասպանութեան յիշատակման օրերուն արտասանուած «Անգամ մըն ալ երբեք» կարգախօսը։ Յայտնի է, որ գերտէրութիւններու եւ անոնց կողքին իրենց չափով մրցակցութեան մասնակցող միջին տարողութեամբ երկիրներու ծաւալապաշտ քաղաքականութիւնները այսօր եւ ապագային պիտի կրկնեն մարդկութեան դէմ գործուած յանցանքի բնոյթ ունեցող այս տեսակի ոճիրները եւ պիտի պաշտպանուին անպատժելիութեան զրահի մը մէջ։
