Թուրքիոյ հանրապետութեան պաշտօնական լրատու գործակալութիւնը «Անատոլու աժանս» հրապարակեց 15 Յուլիսի ձախողած յեղաշրջումի փորձէն ետք ձերբակալուածներու ցուցակը։ 27 Յուլիս թուակիր այս ցանկին համաձայն գնդապետ եւ աւելի ցած աստիճանակարգով սպաներուն թիւը հասած է 3 հազար 168-ի։ 143 զօրավարներէն դուրս 736 ռազմական վարժարանի ուսանողներ եւ 1181 շարքային զինուորներ եւս ձերբակալուած են։ Նոյն լրատուութեան մէջ կը նշուի 737 դատախազներու, 1348 դատաւորներու, 918 ոստիկաններու, 825 պետական վարչայիններու եւ ծառայողներու ձերբակալութիւնը։ Պետական հաստատութիւններուն մէջ պաշտօնավարող 47 հազար 188 պաշտօնեաներ հեռացուած են իրենց աշխատանքէն։ Անոնցմէ 42 հազար 767 կը գործէին կրթութեան նախարարութեան շարքերուն։ Կրօնից տեսչութեան անձնակազմէն ալ 1112 աշխատող պաշտօնազրկուած է։ «Անատոլու» գործակալութեան լրատուութիւնը կը փոխանցէ այս թուանշաններու համեմատական իմաստը։ Այսպէս յայտնի կը դառնայ, որ Թուրքիոյ բանակի զօրավարներուն մէկ երրորդը ձերբակալուած է։ Իսկ ամբողջ բանակայիններուն 1,5 տոկոսը արդէն բերման ենթարկուած։
ՎԱՐԴԱՆ ԷՍԴՈԳԵԱՆ
estukyan@gmail.com
15 Յուլիսի զինուորական անյաջող յեղաշրջման փորձէն ետք նախագահ Էրտողան եւ ԱՔՓ-ի կառավարութիւնը կ՚ամրապնդեն իրենց դիրքերը, շահագործելով արտակարգ դրութիւնը։
Իրաւացի մերձեցումով մը զինեալ ապստամբութեան դէմ շատ բուռն հակազդեցութիւն ցուցաբերեցին ընդդիմադիր կուսակցութիւնները։ Իշխանութիւնը հիմա կ՚ուզէ այդ հակազդեցութիւնը իր հետ զօրակցութեան մը վերածել։ Երկար ժամանակէ ի վեր առաջին անգամ Հանրապետութեան նախագահը դրուատալից խօսքեր ուղղեց ընդդիմադիր կուսակցապետերու հասցէին։ Աւելին՝ իր համակրանքը յայտնելու համար զիրենք հրաւիրեց նախագահական նստավայրը՝ Պեշթեփէի պալատը։ Վարչապետ եւ ԱՔՓ կուսակցութեան նախագահ Պինալի Եըլտըրըմ, ՃՀՓ-ի պետ Քըլըչտարօղլու եւ ՄՀՓ-ի պետ Պահչէլի երկու ժամ 40 վայրկեան տեւողութեամբ զրուցեցին նախագահին հետ։ Այս այցելութիւնով ընդդիմադիր կուսակցութիւններու պետերը առաջին անգամ ոտք դրած եղան իրենց իսկ արտայայտութեամբ «ապօրինի պալատ»։
Միւս կողմէ նախագահը կը շարունակէ խորհրդարանէ ներս երրորդ կուսակցութիւն համարուող ՀՏՓ-ի հետ որեւէ շփում ունենալէ խուսափելու իր աւանդական քաղաքականութիւնը։ Նախագահի պալատին մէջ կայացած հանդիպման ընթացքին քննարկուող նիւթերու մէջ առաջնահերթութիւնը տրուած էր նոր սահմանադրութեան պատրաստման եղանակներուն։
ՀՏՓ-ի այս հանդիպումէն դուրս պահուելուն մասին կուսակցութեան Իսթանպուլի պատգամաւոր Կարօ Փայլան «Ակօս»ին տուաւ հետեւեալ բացատրութիւնը։
«Կուսակցութիւններու նախագահներու գագաթնային ժողովի մը մասին առաջին առաջարկը եկաւ Սելահատտին Տէմիրթաշէն։ Սակայն ժողովը կայացաւ մեր բացակայութեամբ։ Այս երեւոյթը կ՚ապացուցէ թէ անոնք ոչ մէկ դաս քաղած են վերջին զարգացումներէն։ Սա պահուն իբրեւ թէ բանակը կը մաքրուի Կիւլէնական զինուորներէն։ Բայց անոնք միեւնոյն ժամանակ քրտաբնակ քաղաքները ռմբակոծող հրամանատարներն են։ Միւս կողմէ «Պալյոզ»ի եւ «Էրկէնոքոն»ի թղթածրարներով դատապարտուած սպաներուն աստիճանները կը բարձրացուին։ Այս պայմաններուն տակ յոյս չունիմ որ դրական զարգացումներ պատահին։ ՀՏՓ քրտաբնակ քաղաքներուն մէջ մինչեւ 80 կամ 90 տոկոսի հասնող ձայներ հաւաքեց։ Եթէ այս իրողութիւնով հանդերձ դուք այդ կուսակցութիւնը մեկուսացնել փորձէք, բեւեռացում կը յառաջացնէք ժողովուրդի մէջ։ Իրական անջատողականութիւնը այս է։ Զինուորական հարուածի դէմ պայքարելու միակ միջոցը ժողովրդավարութիւնն է։ Ճիշդ է որ խորհրդարանը չէզոքացուց բանակի հարուածը։ Բայց պալատի հարուածը դեռ կը շարունակուի եւ ատակ է նորանոր հարուածներու»։
Անվարան կարելի է ըսել որ զինուորական հարուածի մը հաւանականութիւնը դուրս շպրտուած է ժողովուրդի դիմադրութեամբ։ Սակայն նոյնքան յստակ իրողութիւն է որ երկիրը արդէն կը գտնուէր ո՛չ թէ բանակային կամ զինեալ, բայց քաղաքական եւ մենատիրական հարուածի մը պայմաններուն տակ։ Մանաւանդ դիտելով յաջորդող օրերուն ԱՄՆ-ի եւ եւրոպական պետութիւններու դէմ արձակուած սպառնալիքները, կարելի է ենթադրել որ աւելի խաւար օրեր կը սպասեն Թուրքիոյ հասարակութիւնը։ Ահա այս կանխատեսումով է որ Դաշնակցային Գերմանիոյ խորհրդարանի պատգամաւոր Ճէմ Էօզտէմիր կը զգուշացնէր իր երկրի քաղաքական գործիչները, Թուրքիայէն քաղաքական պայմաններու բերմամբ դէպի Գերմանիա կատարուելիք գաղթի հոսանքի մը դիմաց։
