Դժուար ժամանակներ Թուրքիոյ համար

Կիրակի երեկոյ մայրաքաղաք Անգարայի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած ահա­բեկ­չա­կան յար­ձա­կու­մի հե­տեւան­քով 37 քա­ղաքա­ցիներ մա­հացան եւ 125 հո­գի վի­րաւո­րուե­ցան։ Ոս­տի­կանա­կան հե­տախու­զութեամբ յայտնի դար­ձաւ յար­ձա­կու­մի հե­ղինակն է 24 ամեայ Սե­հէր Չաղ­լա Տէ­միր անուն երի­տասար­դուհին։ Ներ­քին Գոր­ծոց Նա­խարա­րու­թիւնը յայ­տա­րարեց թէ ան 2013-էն ի վեր կ՚ան­դա­մակ­ցի ՓՔՔ-ին եւ վեր­ջերս անցնե­լով Սու­րիա մար­զո­ւած է ԵՓԿ-ի մօտ։

Խորհրդա­րանի ԱՔՓ, ՃՀՓ եւ ՄՀՓ կու­սակցու­թիւննե­րը միաս­նա­բար, իսկ ՀՏՓ ալ ան­ջա­տաբար պա­խարա­կեցին խա­ղաղ բնա­կիչ­նե­րուն ուղղո­ւած ահա­բեկ­չա­կան յար­ձա­կու­մը։ Հան­րա­պետու­թեան Նա­խագահ Ռէ­ճէփ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան ալ իր կար­գին ելոյթ ու­նե­նալով յայ­տա­րարեց թէ յետ այ­սու շատ աւե­լի խիստ մի­ջոց­նե­րով պի­տի պայ­քա­րի ահա­բեկ­չութեան դէմ։ Ան ի վեր­ջոյ ըսաւ. «կամ մե­զի հետ էք, կամ ալ ահա­բեկիչ­նե­րուն»։ Նա­խագա­հի այս յայ­տա­րարու­թիւնը հա­կազ­դե­ցու­թիւննե­րու ալիք մըն ալ բարձրա­ցուց, տրո­ւած ըլ­լա­լով որ Թուրքիոյ այժմու կա­րեւո­րագոյն խնդիր­նե­րէն մէկն է հա­սարա­կու­թեան մօտ բե­ւեռա­ցու­մը։ Այս բե­ւեռաց­ման հի­ման վրայ օրէնքնե­րու ճնշու­մը ալ աւե­լի կը սաստկա­նայ բո­լոր ընդդի­մադիր շար­քե­րուն դէմ։ Նախ­քան Կի­րակ­նօ­րեայ ահա­բեկ­չա­կան յար­ձա­կու­մը, երկրի օրա­կար­գի գլխա­ւոր նիւթն էր ՀՏՓ-ի պատ­գա­մաւոր­նե­րու ան­ձեռնմխե­լիու­թեան վե­րացու­մը։

Ակա­դեմա­կան շրջա­նակ­նե­րու 1.128 ստո­րագ­րութիւննե­րով հրա­տարա­կած «այս յան­ցանքին մեղ­սա­կից չենք ըլ­լար» հա­ղոր­դագրու­թիւնը առա­ջին օրէն իսկ դա­տապար­տո­ւած էր նախ Նա­խագահ Էր­տո­ղանի, ապա Վար­չա­պետ Տա­ւու­թօղլո­ւի եւ հետզհե­տէ ամ­բողջ ԱՔՓ-ական շրջա­նակ­նե­րու կող­մէ։ Իշ­խա­նու­թիւնը այս յայ­տա­րարու­թիւնը հա­մարած էր հայ­րե­նադա­ւու­թիւն եւ կոչ ուղղած դա­տախազ­նե­րուն, ակա­դեմա­կան­նե­րուն դէմ հար­ցաքննու­թիւն կա­տարե­լու հա­մար։ Այդ կո­չերը գտած են իրենց ար­ձա­գան­գը եւ Վե­ցերորդ Պատ­ժա­կան Ատեանը ձեր­բա­կալած եւ բանտ ղրկած է Էս­րա Մունկան, Քը­վանչ Էր­սոյ եւ Մու­զաֆֆէր Քա­յա անուն ակա­դեմա­կան­նե­րը։ Լսումնե­րու հա­մաձայն դա­տական հար­ցաքննու­թիւնը պի­տի շա­րու­նա­կուի ծա­ւալե­լով դէ­պի բո­լոր ակա­դեմա­կան­նե­րը։ Բան­տարկութեան հիմք հան­դի­սացաւ Ահա­բեկ­չութեան Դէմ Պայ­քա­րի Օրէն­քին ահաբեկչա­կան կազ­մա­կեր­պութեան քա­րոզ­չութիւ­նը բնու­թագրող 7/2 յօ­դուա­ծը։ Ի սպառ մնա­ցին իրա­ւապաշտպան­նե­րու Եւ­րո­պայի Մարդկային Իրա­ւունքնե­րու Հա­մաձայ­նութեան 10-րդ եւ Թուրքիոյ սահ­մա­նադ­րութեան 25-րդ յօ­դուած­նե­րուն մէջ բնու­թագրո­ւած խօս­քի ազա­տու­թեան մա­սին ակ­նարկու­թիւննե­րը։ Նշենք, որ ակա­դեմա­կան­նե­րու յայ­տա­րարու­թեան բո­վան­դա­կու­թիւնը կը խօ­սէր խա­ղաղու­թիւն կեր­տե­լու մա­սին եւ կա­ռավա­րու­թիւնը կը հրա­ւիրէր խնդիր­նե­րը փո­խանակ զի­նուո­րական մի­ջոց­նե­րու բա­նակ­ցութիւննե­րով լու­ծե­լ։

Ան­գա­րայի յար­ձա­կու­մէն ետք, ՃՀՓ-ի պատ­գա­մաւոր Սէ­լինա Տո­ղան ալ կա­տարուածը մե­ղադ­րե­լով, խոր­հուրդ տո­ւած էր երի­տասար­դուհի մը նման արար­քի մղող պատ­ճառնե­րը ու­սումնա­սիրել։ Այսքա­նը բա­ւարար էր որ իշ­խա­նամէտ շրջա­նակ­ներ զինք հա­լածեն ահա­բեկիչ­նե­րը պաշտպա­նելու մե­ղադ­րանքով։ Սէ­լինա Տո­ղան գոր­ծադրո­ւած այս կեղ­տոտ ցեխ­յարձա­կումի ար­շա­ւին դէմ հրա­պարա­կեց բա­ցատ­րա­կան յայ­տա­րարու­թիւն մը։

Ներ­կայ իրա­վիճա­կը ըստ երե­ւոյ­թի կա­ռավա­րու­թեան յա­ւելեալ առիթ ըն­ձե­ռած է ժո­ղովրդա­վարա­կան սկզբունքնե­րը կրճա­տելու առու­մով։ Նա­խորդ շա­բաթ բո­լորո­վին ապօ­րէն կեր­պով ար­գի­լուած էր «ԻՄՃ» հե­ռուստա­կայա­նի հա­ղոր­դումնե­րը։ Առանց դա­տական որո­շու­մի մը ան դուրս հա­նուած էր «Թուրքսաթ» ար­բանեակի հա­ղոր­դումնե­րէն։ Կա­յանը թէեւ շու­տով տեղ գտաւ «Հոթ­պէօրտ» ար­բա­նեակի ցան­ցին մէջ, բայց այս տե­ղափո­խու­թիւնով ար­դէն կորսնցուց իր հե­տեւող­նե­րու մօտ 50 տո­կոսը։ Վեր­ջերս այս ընդհա­նուր հա­մայ­նա­պատ­կե­րին մէջ ճնշումներ կը բա­նեցուին ընդդի­մադիր «Էօզ­կիւր Կիւնտէմ» օրա­թեր­թի վրայ եւս։ Որ­քան ալ Թուրքիոյ մէջ այս բո­լորին մա­սին առողջ դա­տողու­թիւնով մեկ­նա­բանու­թիւններ ընե­լէ հե­ռու հա­մակարգ մը գտնո­ւի, սփիւռքի թեր­թե­րը բա­ւական յո­ռետես մեկ­նա­բանու­թիւննե­րով կ՚անդրա­դառ­նան Թուրքիոյ այս զար­գա­ցումնե­րուն։ Եւ աւե­լին, հա­մաշ­խարհա­յին դի­ւանա­գիտա­կան շրջա­նակ­ներն ալ սկսած են քննա­դատա­կան ելոյթներ ու­նե­նալ Ռէ­ճէփ Թայ­յիպ Էր­տո­ղանի ներ­կա­յացու­ցած քա­ղաքա­կան պատ­կերին դէմ։