Մենք կանք

100-ամեակի այս ապ­րի­լեան օրե­րը վկա­յում են, որ մենք կանք հա­կառակ բո­լոր չա­րամիտ ծրագ­րե­րի, որոնց նպա­տական էր բնաջնջել հա­յի ցե­ղը իր բնօր­րա­նում՝ հա­զարա­մեակ­ներ իր մտքի, շնորհքի, հա­ւատ­քի ու­ժով ստեղ­ծած ողջ ժա­ռան­գութեան հետ հան­դերձ։

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

dzovinarlok@gmail.com

100-ամեակի այս ապ­րի­լեան օրե­րը վկա­յում են, որ մենք կանք հա­կառակ բո­լոր չա­րամիտ ծրագ­րե­րի, որոնց նպա­տական էր բնաջնջել հա­յի ցե­ղը իր բնօր­րա­նում՝ հա­զարա­մեակ­ներ իր մտքի, շնորհքի, հա­ւատ­քի ու­ժով ստեղ­ծած ողջ ժա­ռան­գութեան հետ հան­դերձ։

Ո՞ւր էր Աս­տուած

«Եթէ Աս­տուած լի­նէր, չէր լի­նի Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թիւն»,- այսպէս են սո­վորա­բար ասում Աս­տուծոյ գո­յու­թեան ժխտող­նե­րը։ Այդ առի­թով չա­փազանց կա­րեւոր խօսք հնչեց Հռո­մի պապ Ֆրան­ցիսկո­սի կող­մից Ապ­րի­լի 12-ին Սուրբ Պետ­րոս տա­ճարի կա­մար­նե­րի ներ­քոյ. ող­ջունե­լով Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թեան նա­խագահ Սերժ Սարգսեանի, ինչպէս նաեւ Ամե­նայն Հա­յոց Կա­թողի­կոս Գա­րեգին Բ-ի եւ Մե­ծի Տանն Կի­լիկիոյ Կա­թողի­կոս Արամ Ա-ի ներ­կա­յու­թիւնը Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան զո­հերի առ­թիւ մա­տու­ցած պա­տարա­գին, Հռո­մի Պապ Ֆրան­ցիսկո­սը մաս­նա­ւորա­պէս ասաց. «Ող­ջունում եմ այն հա­մոզ­մունքով, որ չա­րիքը չի գա­լիս Աստծուց, այլ ար­դիւնք է մարդկա­յին դա­ժանու­թեան։ Եր­բեք դա­ժանու­թիւնը չպէտք է ար­դա­րացուի Աստծոյ անու­նով։ Մեր աչ­քե­րը յա­ռենք բարձրեալին, ով յաղ­թել է չա­րիքն ու մա­հը»։

Պա­տաս­խա­նը հնչեց Մե­ծի Տանն Կի­լիկիոյ Կա­թողի­կոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա-ի երախ­տի­քի խօս­քի մէջ, ուղղուած սրբա­զան քա­հանա­յապետ Նո­րին Սրբու­թիւն Հռո­մի Պապ Ֆրան­ցիսկո­սին.

«Յա­նուն Հօր, Որդւոյ եւ Հոգ­ւոյն Սրբոյ։ Ամէն։ Գո­հու­թիւն եւ փառք կու տամ Աս­տուծոյ, ինչպէս նաեւ իմ երախ­տա­գիտու­թիւնս կ՚ու­զեմ յայտնել սրբա­զան քա­հանա­յապե­տին, որ ին­ծի եւ մեր ժո­ղովուրդի զա­ւակ­նե­րուն այս հո­գեպա­րար առի­թը ըն­ծա­յեց հա­ղոր­դա­կից դառ­նա­լու Աս­տուծոյ այս տա­ճարի մէջ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան 100-րդ ամեակին առի­թով։

Այս պա­հուն, հո­գեւոր ապ­րումնե­րով լե­ցուն այս սրբա­զան պա­հուն ես կ՚ու­զեմ հա­կիրճ կեր­պով կա­րեւո­րու­թեամբ ընդգծել հե­տեւեալ կէ­տերը՝

Առա­ջին. ինչպէս 2-րդ դա­րու եկե­ղեց­ւոյ հայ­րը Տեր­տուղեանոս ըսած է՝ նա­հատակ­նե­րու արիւ­նը աւի­շը դար­ձաւ եկե­ղեց­ւոյ կեան­քին ու վկա­յու­թեան, այնպէս ալ մեր 1,5 մի­լիոն նա­հատակ­նե­րու արիւ­նը աւի­շը դար­ձաւ մեր եկե­ղեց­ւոյ ու ժո­ղովուրդի կեան­քին, մե­զի տա­լով հա­ւատ­քին ու հայ­րե­նիքին հա­մար ապ­րե­լու, գոր­ծե­լու ու պայ­քա­րելու ու նոյ­նիսկ իմա­ցեալ մա­հով նա­հատա­կուե­լու սրբա­զան քա­ջու­թիւնը։ Եւ այ­սօր այս արա­րողու­թեան ընդմէ­ջէն մենք հո­գեպէս կը լից­քա­ւորուինք մեր նա­հատակ­նե­րու հա­ւատ­քով ու մա­նաւանդ սրբա­զան կտա­կով։

Երկրորդ. այ­սօր կա­թողի­կէ եկե­ղեցին՝ սրբա­զան քա­հանա­յապե­տին գլխա­ւորու­թեամբ հռչա­կեց վար­դա­պետ եկե­ղեց­ւոյ հայ մե­ծագոյն սուրբե­րէն ու աս­տուածա­բան­նե­րէն Սուրբ Գրի­գոր Նա­րեկա­ցին։ Ար­դա­րեւ Նա­րեկա­ցին եզա­կի աս­տուածա­բան մըն է մեր եկե­ղեց­ւոյ եւ ընդհան­րա­կան եկե­ղեց­ւոյ կեան­քին մէջ։ Աս­տա­ծաբան­ներ խօ­սած էին Աստծոյ մա­սին։ Գրի­գոր Նա­րեկա­ցի խօ­սեցաւ Աս­տուծոյ հետ։ Մարդ-Աստուած երկխօ­սու­թիւն մը ստեղ­ծե­լով իր «Մա­տեան Ող­բերգու­թեան» ճամ­բով, որ եղաւ ու մնաց հայ ժո­ղովուրդին երկրորդ աս­տուածա­շունչը»։

Փառք Տի­րոջը, որ հա­յերն ու­նեն նման առաջ­նորդ, որն է Արամ Ա-ինը, ով Վա­տիկա­նում, քրիս­տո­նեայ աշ­խարհի կեդ­րո­նում, այսքան հա­կիրճ ձե­ւակեր­պումնե­րով ասաց այն ամէնն, ինչ հնա­րաւոր չէր ասել եր­կա­րաշունչ ճա­ռերով։ Դժուար է շա­րու­նա­կել այս խօս­քից յե­տոյ, սա­կայն մարդկա­յին ցե­ղը լի է անա­կըն­կալնե­րով ու հա­կասու­թիւննե­րով։

Kimsiniz?

Այն պա­հին, երբ Հռո­մում, աւե­լի ճիշդ Վա­տիկա­նում պա­տարագ էր մա­տուցւում սրբե­րի կար­գին դա­սուած բիւ­րա­ւոր եւ ան­շի­րիմ նա­հատակ­նե­րին, Հա­յաս­տա­նը հիւ­րընկա­լում էր Քիմ Քար­տա­շեանին, որը ժա­մանել էր Ապ­րի­լի 8-12 իր ամուսնու, աղջնա­կի եւ քրոջ հետ։ Ո՞վ է Քի­մը։ Հա­յաս­տա­նի հա­սարա­կու­թիւնը բա­ժանուեց եր­կու իրա­րամերժ ճա­կատի։ Մի կող­մից պա­խարա­կում էին, յի­շեց­նե­լով, թէ «ԱՄՆ-ի նա­խագա­հը հա­մարում է Քիմ Քար­տա­շեանին իր երկրի խայ­տա­ռակու­թիւնը եւ կոչ անում երի­տասարդնե­րին դաս­տիարա­կելիս շեշ­տը դնել կրթու­թեան, գի­տու­թեան, աշ­խա­տասի­րու­թեան վրայ, այլ ոչ թէ հեշտ ճա­նապար­հով փող աշ­խա­տելու, ինչպէս քա­րոզում է Քիմ Քար­տա­շեանը», իսկ միւս ճա­կատում յի­շեց­նում էին, թէ ինչ գո­վազդ է անում Քի­մը իր այ­ցե­լու­թեամբ Հա­յաս­տա­նին, որին աշ­խարհը չի ճա­նաչում կամ ճա­նաչում է միայն ցե­ղաս­պա­նու­թիւնով, թէ նա այդ գո­վազ­դը անում է բո­լորո­վին անվճար։ Աւե­լաց­նենք, որ նրա հետ էր ամու­սի­նը, Քա­նիէ Ուես­թը (Kanye Omari West)՝ մեր փե­սան, որն աշ­խարհի ամե­նայայտնի եր­գիչ-ռե­փեր­նե­րից է, ար­ժա­նացած 21 Գրեմ­մի մրցա­նակի։ Նրա հա­մեր­գի հա­մար ընտրել էին Կա­րապի լի­ճը, որը գօ­տեպա­տուել էր երկրպա­գու­նե­րի խիտ օղա­կով եւ…ինչպէ՞ս կա­րող էր ԱՄՆ-ի պէս ազատ երկրի եր­գի­չը չնե­տուել այդ ջու­րը, այդ ազա­տու­թիւն պա­րու­նա­կող տար­երքը, ուր նրա յե­տեւից նե­տուե­ցին երի­տասարդնե­րը, խոր­տա­կելով իրենց մէջ նստած կարծրա­տիպե­րը։ Փոռ­նօաստղ են անուանում Քի­մին նրա հա­կառա­կորդնե­րը, սա­կայն նա գե­ղեց­կութեան աստղ է, որին նա­յելը մեծ գե­ղագի­տական հա­ճոյք է պատ­ճա­ռում. թող նրանք, ով­քեր կար­ծում են, թէ այդքան դիւ­րին է միշտ գե­ղեցիկ լի­նել, փոր­ձեն 24 ժամ գե­ղեցիկ մնալ ու կը հաս­կա­նան, թէ ինչ դժուար արուեստ է դա, այլ ոչ ան­բա­րոյա­կանու­թիւն։ Հա­յաս­տա­նից Քի­մի ըն­տա­նիքը մեկ­նեց Երու­սա­ղէմ՝ փոք­րիկ Նոր­թին մկրտե­լու հա­մար հայ­կա­կան եկե­ղեցում։ Ար­դեօք գլխի ըն­կա՞ն, որ Նոր­թի հայր՝ Քա­նիեն ար­դէն մկրտուեց Կա­րապի լճում ու դար­ձաւ Հա­յաս­տա­նի օդի եւ ջրի ան­դամ։ Աս­տուած թող ան­բա­ժան պա­հի Քի­մի ըն­տա­նիքը։

Այսպի­սով, եկէք խոս­տո­վանենք, որ ամենքն իր գործն է կա­տարում. Վա­տիկա­նում պի­տի Նա­րեկա­ցուն հռչա­կէին տիեզե­րական վար­դա­պետ եւ 1915-ը որա­կէին որ­պէս 20-րդ դա­րի առա­ջին ցե­ղաս­պա­նու­թիւն, Թուրքիան պի­տի ար­ձա­գան­գէր Վա­տիկա­նում իր դես­պա­նին յետ կան­չե­լով եւ Հռո­մի Պա­պի խօս­քը միակող­մա­նի անուանե­լով, քան­զի միայն ան­տեղեակու­թիւնն է ստի­պում պա­պին 1915-ը որա­կել որ­պէս ցե­ղաս­պա­նու­թիւն, այլ ոչ ան­կեղծու­թիւնը, իսկ մարդկու­թիւնը պի­տի շա­րու­նա­կի իր արիւ­նա­լի ըն­թացքը, դա­սեր չքա­ղելով ցե­ղաս­պա­նու­թիւննե­րից։ Իսկ ո՞րն է ամե­նակա­րեւոր դա­սը։ Այն, որ մին­չեւ վերջ հնա­րաւոր չէ որե­ւէ ազգ ոչնչաց­նել եւ դրա ամե­նավառ ապա­ցոյցն այն է, որ մենք կանք։ Եւ մեր լի­նելիու­թիւնը նաեւ Աս­տուծոյ գո­յու­թեան ապացոյցն է: