ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
pakrates@yahoo.com
Անկախութենէն այս կողմ Հայաստանի հանրապետութիւնը եւ հայրենի երկրի ժողովուրդը կ՚ապրի աննախադէպ ոգեւորութեան մթնոլորտ։ Այս իրողութեան ականատես եղանք մեր աչքերով, երբ Յունիսի 10-17 թուականներու միջեւ այցելեցինք Հայաստան։ Մեր այս այցելութիւնը իր կարգին եւս ունէր եզակի բնոյթ, քանի որ շրջապատուած էինք ընտանիքի պարագաներով։ Թէեւ խոստովանինք թէ Հայաստան կատարուած իւրաքանչիւր այցելութիւն կ՚աւարտի ետդարձը դժուարացնող տրամադրութեամբ։ Նոյնիսկ չենք վարանիր ըսելու թէ նման տպաւորութիւն կը գոյանայ միայն դէպի Հայաստան կատարուած ճամբորդութիւններու աւարտին։ Ուրիշ կերպ աշխարհի որ անկիւնն ալ գացած ըլլանք քանի մը օր անց կը տիրապետէ հարազատ տուն վերադառնալու ցանկութիւնը։ Այդ զգացումէն հեռու կը մնանք միայն ու միայն դէպի Հայաստան կատարած այցելութիւններու ժամանակ, քանի որ հոն արդէն կը տարուինք խորհելու թէ սեփական հողի վրայ ենք։ Ուրեմն հեռու ենք տունի կարօտէն։ Այս անգամ ալ ահա այդ զգացումներով լցուած էինք եւ պիտի ըսենք թէ մեր ոտքերը կը դժուարանային դէպի տուն դարձի ճանապարհ ուղղուելու։ Այս անգամուայ վառ տպաւորութիւնը ծագում առած է Թաւշեայ յեղափոխութենէ ամենուրէք եւ ամէն պահուն զգացինք յեղափոխութեան առթած ոգեւորութիւնը եւ յաճախ տարուեցանք մտահոգուելու նոր վարչապետի ուսերուն բեռցուած ծանր պատասխանատուութեան համար։ Իսկապէս ալ լուրջ ու մեծ պատասխանատուութիւն է Նիկոլ Փաշինեանի ստանձնածը, քանի որ այս հանգրուանէն ետք ոչ ոք իրաւունք ունի ժողովուրդի յուսադրութիւնը ի սպառ բերելու։ Մենք ամենուրէք ականատեսը եղանք ապրուածին եւ հազիւ մեր վերադարձով անդրադարձանք նախկին պատգամաւոր Ղարաբաղի պատերազմի հերոս Մանուէլ Գրիգորեանի խնդրին մանրամասնութիւններուն։ Սա երեւոյթ մըն է, որ կրկին կը պարզէ Նիկոլ Փաշինեանի պատասխանատուութեան ծանր լուծը։ Անշուշտ որ այդ զեղծարարութիւնը միօրեայ խնդիր չէր, այլ երկար տարիներ շարունակուած օլիկարխական համակարգի մը նոր պարզուած խայտառակութիւնը։ Ինչպէս նշած ենք նաեւ մեր այս շաբաթուայ սիւնակին մէջ, հիմա սկսած են պարզուիլ բոլոր այն կեղծիքները, որոնք նախապէս քօղարկուած էին իշխանութիւններու մասնակցութեամբ։ Անգամ մը եւս համոզուեցանք, թէ Հայաստան կարճ ժամանակի տեւողութեամբ կը սթափէ իր ապագան կեղեքող այս չարագործութիւնը, որու հետեւանքով հայրենի երկրի ժողովուրդն ալ կը տիրանայ իր արժանի կենցաղային մակարդակին։ Միամտօրէն նման յոյսը սնուցած էինք անկախութեան յաջորդող ամիսներուն կարծելով, թէ երկիրը շուտով պիտի յաղթահարէ իշխանափոխութեան տեղի տուած խոչընդոտները եւ օգտուելով իր զարգացած մարդուժի կարողութիւններէն պիտի թօթափէ անցումային այդ փոթորկալից շրջանը։ Արդարեւ Խորհրդային միութեան զանազան երկիրներ յաջողած էին այդ անցման շրջանը նուազագոյն աւերով, իսկ մենք հայերս ափսոսանքով կը հետեւէինք արտագաղթի երեւոյթին, երբ հայ շինարարը անգամ մը եւս պանդխտութեան գաւազան վերցուցած կը թափառէր օտար երկիրներու դեսպանատուներուն առջեւ գաղթականի հանգամանքին տիրանալու համար։
Այսօրուայ Հայաստանի մէջ կը տիրէ ընդհանուր լաւատեսութիւն, քանի որ հիմա շատեր իրենց յոյսը կապած են փոխանակ երկրէն հեռանալու, հեռացածներուն վերադարձին վրայ։ Թերեւս շատ կանուխ է իրաւացիօրէն նման յոյսեր սնուցելու համար, բայց իրողութիւն է, որ հայը խիստ կարիք ունի այդ յոյսին։ Անգամ մը եւս յիշենք մենք իբրեւ ժողովուրդ երեք տարի առաջ սրբադասելով Մեծ եղեռնի զոհերը արդէն անցած ենք նոր ուղի մը։ Այդ ուղին մեզ կը թելադրէ վերընձիւղուիլ անցեալի դժբախտութիւններէն եւ կերտել պայծառ ապագայ։ Ահա այս հանգրուանին մեր տրամադրութիւնը ճիշդ ալ այդ ապագայի տանող ճանապարհի լուսաւորումն է։ Եթէ մինչեւ երեկ հեռու էինք այդ լոյսը նկատելէն այսօր յստակօրէն նշմարած ենք զայն եւ նոր եռանդ ստացած դէպի պայծառ օրեր հասնելու համար։ Նախապէս սփիւռքէն եկածները իրենց հետ կը բերէին, այն բարի երազները, որոնք այդքան ալ իրաւացի չէին թուեր հայրենի երկրի բնակիչներուն, բայց այս անգամ իրենք են որ տոգորուած են եւ մեզի կը հաւաստիացնեն ապագայի պայծառ օրերու արշալոյսը։ Ինչ որ նշեցինք վերեւ, միշտ դժուար էր Հայաստանէն վերադարձը, բայց ահա այս պայմաններու ներքեւ ան դարձած է ալ աւելի դժուար եւ մեզի կը մնայ կարելի եղած ամենակարճ ժամանակին կրկին ու կրկին հայրենի երկիր այցելելու ցանկութիւնն ու մաղթանքը։
