Աշխարհի վրայ տարածուած գաղթականներու փոքր մէկ մասը կը բնակի Եւրոպայի ցամաքամասը։ Այդ փոքրաթիւ խմբակէն վերջին երեք տարիներու ընթացքին անյայտ կորած են աւելի քան 50 հազար երախաներ։ Միջին հաշուով իւրաքանչիւր օր 47 երախայ կ՚անհետանայ Եւրոպական երկիրներու մէջ։ Այս տուեալները կը ներկայացնէ Lost in Europe նախագիծը։ Մենք ալ որոշեցինք առաջին օրէն իսկ այդ նախագծի անձնակազմին գործող Իսմայիլ Էյնեշի հետ զրուցել։
ՏԵՆԻԶ ՔԱՅԱ
Տ.Ք.- Նախ ձեզ ճանչնանք։
Ի.Է.- Ես Իսմայիլ Էյնեշ։ Լրագրող եմ եւ կ՚աշխատակցիմ The Guardian եւ BBC-ին։ Ծագումով Սոմալիէն եմ, բայց մեծցած եմ Լոնտոնի մէջ։ Ինքս ալ իբրեւ գաղթական անտարբեր չէի կրնար ըլլալ Lost in Europe նախագծին։
Տ.Ք.- Ինչ կը պատմէք այս նախագծի մասին։
Ի.Է.- Սա առանց սահմաններու լրագրողութեան նախագիծ մըն է, որ կը շարունակուի հինգ տարիէ ի վեր։ Կ՚ուզենք Եւրոմիութեան տարածք հասած մանուկներու եւ երախաներու անհետացումը պրպտել եւ որոշ գիտակցութիւն մը գոյացնել։
Ներկայիս նախագիծի մէջ կ՚աշխատինք աւելի քան 28 լրագրողներ։ Անյայտ կորած երախաները ընդհանրապէս եկած են Աֆղանստան, Իրան, Ըրաք, Մարոք, Նիժերիա, Ուկրաինա, Սոմալի եւ Սուրիայէն։
Պարտիմ նշել թէ կը խօսինք ընտանիքը կորսնցուցած եւ առանձին մնացած երախաներու մասին։ Անոնք Եւրոպայի ամենադիւրաբեկ հատուածը կը ներկայացնեն։ Ուրեմն մենք ալ կը հարցաքննենք թէ բազմահազար երախաներ ի՞նչ եղանակներով կը կորչին Եւրոմիութեան տարածքի եւ իշխանութիւնները ինչո՞ւ համար այսքան անտարբեր կը վարուին խնդրին հանդէպ։
Տ.Ք.- Ուրեմն կրնանք հետեւցնել թէ բաւականին ծանր նիւթ մը որդեգրած էք։ Ո՞ր դրդումներով ներգրաւուեցաք այս նախագծին։
Ի.Է.- Հիմնական մղումը եղաւ գաղթականներու մատնուած բռնութիւնը։ Անոնք իրենց երկիրը լքած էին բռնութեան հետեւանքով։ Բայց այստեղ հասնելով նման վերաբերումի արժանացան։ Բռնութիւնը կը սկսի երկրի սահմանէն, իսկ ոստիկանները կոպիտ կը վերաբերին իրենց։ Այս ալ զիրենք կը մղէ դէպի մարդավաճառներու ծուղակին։ Բացի այս բոլորէն ես ինքս ալ գաղթական մըն եմ։ Ընտանիքս 30 տարիներ առաջ Սոմալիէն եկած է Լոնտոն։
Տ.Ք.- Իսկ ի՞նչ տուեալներ ապահոված էք։
Ի.Է.- Նախ յայտնեմ թէ Թուրքիայէն տուեալներ չունինք։ Թրքական իշխանութիւնները անպատասխան թողուցին մեր դիմումները կամ հարցումները։ Ուրեմն կ՚ուզեմ ընդգծել թէ 2021-ի սկզբէն մինչեւ 2023-ի վերջ Եւրոպայի տարածքին կորած են 50 հազար երախաներ։ Սա միայն մեր հասած եւ ստուգած թուանշանն է։ Կորսուելու դէպքերուն մէջ Իտալիան առաջնակարգն է, որուն կը յաջորդէ Ավստրիա։ Յատկապէս ուսումնասիրելով Իտալիոյ, Սպանիոյ եւ Յունաստանի սահմանները, տեսանք թէ պաշտօնեաներ ինչպէս յանցագործի վերաբերում կ՚թնեն գաղթականներու հանդէպ։
Տ.Ք.- Իսկ ինչպիսի՞ն է իշխանութիւններու նեկայացուցիչներու վերաբերմունքը։
Ի.Տ.- Նախքան մեր այս տուեալները յայտարարելը, շատ ալ չէին կարեւորած խնդիրը։ Բայց տեղեկութիւնները հասարակութեան մէջ որոշ գիտակցութիւն կը ստեղծէ։ Հիմա աւելի հետաքրքիր են մեր փոխանցածներուն հանդէպ։ Հետզհետէ իրենց ուղղուած աւելի շատ հարցումներու պատասխանելու կը հարկադրուին։ Բայց այս փոփոխութիւնը արգելք մը չէ երախաներու կորուստին օրըստօրէ թափ ստանալուն դիմաց։
Տ.Ք.- Իսկ ի՞նչ է երախաներու անյայտ կորչելու ազդակները։
Ի.Տ.- Առաջին եւ գլխաւոր գործօնը ընտանեզուրկ, հետեւաբար անտէր ու անպաշտպան մնալն է։ Իսկ տեղացիներ անոնց պայմանները անտեսելով կը կարծեն թէ կամայական կերպով եկած են Եւրոպա։ Գաղթը մարդկայնականութենէ դուրս քաղաքականացուեցաւ զանազան կուսակցութիւններու եւ քաղաքական գործիչներու կողմէ։ Գաղթականներու իրաւունքները պէտք է պաշտպանուին միջազգային կանոններով։ Այս տեսակ խնդիրները շրջանային օրէնքներով ու կանոններով հսկելը հետզհետէ անկարելի դարձած է։ Մենք այս նախագծի մէջ հիմնականին երախաներու ուղղեալ կ՚աշխատինք։ Բայց կան այլ խմբակներ, որոնք եւս բռնութեան ենթակայ են։
Նախագծի մասին աւելի բովանդակութեան համար կարելի է դիմել՝ lostineurope.eu.։
