Պոլսոյ պատրիարքական աթոռէ ներս վերջին շաբթուայ իրադարձութիւններու մասին ուզեցինք լսել Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլճեանի մեկնաբանութիւնները։ Սրբազանը լսելով մեր հարցումը, խուսափեցաւ հեռախօսով բացատրութիւն տալէ եւ նախընտրեց այդ հարցումները գրաւոր կերպով պատասխանել։ Ստորեւ մեր ընթերցողներուն կը ներկայացնենք Սեպուհ արք. Չուլճեանի մեկնաբանութիւնը Գարեգին Պէքճեան սրբազանի քաղաքէս մեկնելով աւարտին հասած զարգացումներու մասին։
ՄԻՀՐԱՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ
miranbmanukyan@gmail.com
Սրբազան հայր, դուք անկասկած կը հետեւիք պոլսոյ հայոց պատրիարքութեան շուրջ կատարուող իրադարձութիւններուն։ Իբրեւ հայ եկեղեցւոյ բարձրաստիճան հոգեւորական եւ Թուրքիոյ հայոց պատրիարքութեան թեկնածու, ի՞նչ է ձեր կարծիքը այս երեւոյթներու նկատմամբ։
ՍԵՊՈՒՀ ԱՐՔ. ՉՈՒԼՃԵԱՆ- Ողջ հայ ժողովուրդն է հետեւում Պոլսում կատարուող իրադարձութիւններին։ Տարօրինակ ու անտրամաբանական շատ բաներ կատարուեցին անցնող 10 տարիներին եւ այժմ էլ, այս օրերին եւս, ինչ որ կատարուեց, շատ անսպասելի էր եւ գրեթէ անհասկանալի ու անպատուաբեր մեզ բոլորիս համար։ Ցաւում եմ, որ Թուրքիան, իբրեւ դէմոկրատական եւ լայիք սկզբունքներին հաւատարիմ պետութիւն, արդէն 10 տարի սառեցրել է 40-50,000 քրիստոնեայ հայ փոքրամասնութեան՝ իր հոգեւոր պետին՝ Պատրիարքին ընտրելու իրաւունքը։ Սա վայել չէ 80 միլիոն ազգաբնակչութիւն ունեցող գերհզօր պետութեանը։
Տպաւորութիւն է ստեղծւում, որ իշխանութիւններին հաղորդուել են սխալ տեղեկութիւններ մեր եկեղեցական կարգ ու կանոնի մասին, եւ իշխանութիւններն էլ ապա կողմնորոշուել են, այլապէս հիւանդ, բուսական կեանքով ապրող Պատրիարքին գործունեայ ճանաչելու անտրամաբանական մի նամակ չէր կարող հրապարակուել։
Կա նաեւ տեսանելի մի իրականութիւն, որ Պոլսոյ հայ համայնքի մէջ ինչ-ինչ ուժեր, ստանալով պետական չինովնիկների կամ օլիգարխների աջակցութիւնը, փորձում են իրենց կամքը թելադրել եւ շարունակ իրենց ազդեցութիւնն ու իշխանութիւնը համայնքին պարտադրել, պառակտիչ գործողութիւններ ծաւալել եւ արհեստական վախի ու խուճապի մթնոլորտ ստեղծել։
Սակայն մեր ցաւն ենք յայտնում յատկապէս Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութեան Բարձրագոյն Կրօնական Մարմնի՝ Պատկառելի Կրօնական Ժողովի անսկզբունքային եւ անարժանապատիւ կեցուածքի համար, որ պետական միջամտութեան առջեւ անկարող գտնուեց եւ չկարողացաւ նրանց ճշմարտութիւնը բացատրել։ Հայ համայնքը ակնկալում էր, որ Թուրքիոյ հայութիւնը ներկայացնող պատրիարքութեան բարձրագոյն մարմինը պատշաճ բացատրութիւններով եւ համապատասխան լուսաբանութիւններով Թուրքիայի իշխանութիւններին կարող էր օգնել հասկանալու եկեղեցական կարգ ու կանոնի, աւանդութիւնների պահպանման կարեւորութիւնը եւ հայ համայնքի ակնկալութիւններն ու սպասումները։
Ափսոս, որ իմաստութիւն եւ հեռատեսութիւն չունեցաւ Կրօնական Ժողովը՝ ստանձնելու եւ բարեյաջող ելք ապահովելու ստեղծուած վիճակից։ Այդ այսպէս կոչուած բարձրագոյն մարմինը, հակասելով մէկ տարի առաջ իր իսկ կատարած օրինական ընտրութեանը, շեղուեց մեր եկեղեցու բազմադարեայ ժողովական եւ ժողովրդական ընտրական սկզբունքներից։ Սա վա՛տ նախադէպ է եւ շա՛տ վտանգաւոր որոգայթ (լարանցում) Պատրիարքական ընտրութիւններից առաջ՝ յղի անկանխատեսելի հետեւանքներով։
Այսպիսով, Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ եկեղեցու նուիրապետական չորրորդ աթոռի Կրօնական Բարձրագոյն հոգեւոր կառոյցի դարաւոր հեղինակութեանը մեծ ու անդառնալի հարուած հասցուեց։
Փաստօրէն, Կրօնական Ժողովը՝ մեր երիցագոյն ընտրեալ հոգեւորականին՝
Գարեգին արքեպիսկոպոս Պէքճեանին տեղապահութիւնից զրկեց եւ թող չթուայ թէ տուժեց Գարեգին Պէքճեանը եւ ոչ էլ որեւէ մէկը միամտութիւն չունենայ, թէ շահեց Արամ արքեպիսկոպոս Աթէշեանը։ Տուժեց Թուրքիայի վարկանիշը, Պոլսոյ հայ համայնքի արժանապատուութիւնը, Պոլսոյ Աթոռի երբեմնի փառքն ու պատիւը։
9 Փետրուար 2018թ. Կրօնական Ժողովի որոշումը եւս մէկ անգամ մեծ յուսախաբութեան մատնեց ոչ միայն պոլսահայութեանը, այլեւ համայն հայութեանը։
Ափսոս, հազար ափսոս, որ աթոռի շուրջ անցեալից եկող արատաւոր սովորութեան համաձայն կրկին հայ համայնքը յայտնուեց նոյն անցանկալի փոսի մէջ։ Սակայն պատմութեան էջերում եղել են նաեւ դրական, յոյս ներշնչող, համայնքը ոտքի հանող միաբանութեան վառ օրինակներ. դրանք պէտք է լինեն մեր սթափութեան, զգօնութեան լուսաւոր փարոսը եւ դէպի առաջ շարժուելու հաւատամքը։
